Podatnicy od 1 listopada będą mogli występować o wydanie wiążących informacji stawkowych, ale ochronę dadzą one dopiero od i kwietnia 2020 r. To zła wiadomość dla firm, które chciałyby ją uzyskać już wcześniej na potrzeby obowiązkowej podzielonej płatności.
Resort finansów w odpowiedzi na pytania DGP przyznaje, że w związku z wprowadzeniem wiążących informacji stawkowych firmy dostaną odpowiednio długie vacatio legis. Będą miały bowiem pięć miesięcy na zapoznanie się z regulacjami dotyczącymi nowej matrycy stawek VAT oraz na zmiany w systemach IT. „Ten okres jest konieczny, żeby podatnicy mogli przeanalizować nowe przepisy i ewentualnie wystąpić z wnioskami o WIS oraz uzyskać WIS jeszcze przed wejściem w życie nowej matrycy stawek VAT” – czytamy W stanowisku MF.
Eksperci podatkowi zwracają jednak uwagę, że podatnicy będą mogli występować o WIS-y na potrzeby nie tylko nowej matrycy stawek VAT, lecz także np. obowiązkowego split paymentu. I tu właśnie może pojawić się problem z mocą wiążącą WIS.
W czym jest problem
Chodzi o nowelizację ustawy o VAT (ustawa z 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw, w dniu oddania artykułu do druku czekała na opublikowanie w Dzienniku Ustaw) – a konkretnie o nowe art. 42a–42! w ustawie z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 2174 ze zm.; dalej: ustawa o VAT). Przepisy te przewidują, że o WIS będzie można występować już od 1 listopada 2019 r. Problem w tym, że WIS-y będą wiążące dla organów podatkowych dopiero od 1 kwietnia 2020 r. Wtedy wejdzie bowiem w życie art. 42C ustawy 0 VAT, który mówi o związaniu organów podatkowych wydaną dla podatników informacją stawkową.
Co zatem w okresie od 1 listopada 2019 r. do 31 marca 2020 r.? Podatnik będzie mógł wystąpić o WIS, ale informacja fiskusa nie będzie dawała ona ochrony. Ta pojawi się dopiero od 1 kwietnia 2020 r. Szczegółowo kwestia ta została uregulowana w art. 7 ust. 3 1 4 oraz 8 ust. 3 ustawy nowelizującej VAT. Zgodnie z tymi przepisami WIS-y wydane przed 1 kwietnia 2020 r. mają wiązać organ podatkowy w zakresie dostaw dokonanych po 31 marca 2020 r.
Problemu nie będą mieli podatnicy, którzy wystąpią o WIS i zapytają o nowe stawki VAT, bo te zaczną obowiązywać również od 1 kwietnia 2020 r. Problem będzie dotyczył wspomnianego obowiązkowego split paymentu. Załącznik nr 15 do ustawy o VAT od 1 listopada br. będzie wskazywał bowiem listę towarów, które są objęte split paymentem. Odwołuje się on do klasyfikacji statystycznych (PKWiU). Rolą WIS-ów jest natomiast potwierdzenie, że do danego towaru lub usługi ma zastosowanie to a nie inne grupowanie PKWiU lub CN (nomenklatura scalona).
Na problem zwracaliśmy uwagę już w Tygodniku Gazeta Prawna w artykule „WIS-y zbawieniem dla podatników VAT. Ale nie zawsze będzie tanio i szybko” – DGP nr 163/2019. Jak wskazywał Arkadiusz Łagowski, doradca podatkowy i partner w Martini i Wspólnicy, przepisy o obowiązkowej podzielonej płatności wejdą w życie już od 1 listopada br.
– Skoro więc WIS co do zasady nabierze mocy wiążącej w stosunku do transakcji dokonanych od 1 kwietnia 2020 r., to jest to zła informacja dla wszystkich tych, którzy chcieliby uzyskać wiążącą klasyfikację statystyczną dla celów np. płatności podzielonych – podkreśla Arkadiusz Łagowski. W tym przypadku będzie można otrzymać klasyfikację, ale nie będzie ona wiązać organów (przed 1 kwietnia 2020 r.). Potwierdzają to także kolejni eksperci.
Przepisy są skomplikowane – Przepisy przejściowe dotyczące ochrony prawnej wynikającej z WIS w kontekście przymusowej płatności podzielonej są dość skomplikowane – przyznaje Krystian Łatka, doradca podatkowy z Instytutu Studiów Podatkowych. Nowelizacja VAT wchodzi bowiem w życie z 1 listopada 2019 r., z wyjątkiem istotnego w sprawie art. 1 pkt 8, ale tylko w zakresie nowego art. 42C.
– Wnoszę z tego, że co do zasady procedura wydania WIS w pełnym zakresie (czyli również obowiązkowej podzielonej płatności i załącznika nr 15 do ustawy) może być zainicjowana już od 1 listopada 2019 r. – stwierdza Łatka. Wyłączenie zastosowania art. 42C do 1 kwietnia 2020 r. oznacza jednak co do zasady brak ochrony prawnej z WIS przed tym dniem. Potwierdza to również art. 7 ust. 3 i 4 oraz 8 ust. 3 i 4 ustawy nowelizującej, przewidujący moc ochronną WIS już przed 1 kwietnia 2020 r., ale tylko w ograniczonym zakresie – książki, gazety itp. Innymi słowy, w okresie od 1 listopada 2019 r. do 31 marca 2020 r. wiążące dla organów będą jedynie WIS-y dotyczące stawek VAT na książki, gazety itp. – Wygląda więc na to, że w celu potwierdzenia obowiązku stosowania płatności podzielonej będzie można wystąpić o WIS, ale uzyskanie odpowiedzi przed 1 kwietnia nie da wprost ochrony prawnej w stosunku do czynności wykonanych przed tym dniem. Jest to z pewnością luka prawna, bo nie ma żadnego uzasadnienia dla różnicowania ochrony prawnej dla książek i prasy oraz towarów i usług z załącznika nr 15 do ustawy – uważa Krystian Łatka.
Podobnie interpretuje uchwalone przepisy Piotr Andrzejak, radca prawny, doradca podatkowy i partner lderujący zespołem VAT w Kancelarii SK&.S. Potwierdza on, że w świetle nowelizacji ustawy o VAT z 9 sierpnia 2019 r. podatnicy mogą występować o wydanie WIS od 1 listopada 2019 r. Zasadniczo procedura wydania WIS nie powinna przekroczyć trzech miesięcy od momentu złożenia wniosku, nawet jeśli w praktyce może to być okres dłuższy, ponieważ w przypadku wezwań do uzupełnienia wniosku, uiszczenia opłat za badania towarów oraz innych podobnych przypadkach, termin trzymiesięczny może zostać wydłużony zgodnie z przepisami ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa). Jednocześnie zgodnie z art. 18 pkt 2 nowelizacji dopiero 1 kwietnia 2020 r. wchodzi w życie art. 42C ustawy 0 VAT. Zgodnie z nim organy podatkowe będą związane WIS w zakresie dostaw towarów lub świadczenia usług dokonanych po dniu otrzymania WIS przez wnioskodawcę. – W praktyce oznacza to, że okres „niepewności” co do poprawności klasyfikacyjnej towarów i usług może trwać dłużej niż trzy miesiące i faktyczne powołanie się wobec organów podatkowych na wiążący charakter WIS będzie możliwe dopiero od 1 kwietnia 2020 r. – stwierdza Piotr Andrzejak.
Luka nie taka straszna
Eksperci przyznają jednak, że podatnicy nie powinni obawiać się nowych przepisów. Zdaniem Krystiana Łatki nawet ci, którzy dostaną WIS w zakresie obowiązkowego split paymentu przed 1 kwietnia 2020 r., powinni korzystać z ochrony.
– W mojej ocenie można wyprowadzić taką ochronę w drodze analogii, z poszanowaniem zasady równości wobec prawa – mówi ekspert. Tłumaczy, że nawet gdyby trzymać się ściśle nowelizacji, nie oznacza to jednak że nie ma sensu występować o WIS już w listopadzie. Jeśli przyjąć, że formalnie przed 1 kwietnia 2020 r. ochrony prawnej nie ma, to trzeba pamiętać, że organom podatkowym nie wolno w sposób nieuzasadniony zmieniać zdania w zakresie interpretacji prawa (w tym przypadku norm klasyfikacyjnych). – Trudno w zgodzie z zasadami państwa prawa (w szczególności art. 121 par. 1 ordynacji podatkowej) wyobrazić sobie sytuację, w której dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej oceni w WIS w lutym, że podatnik nie musi stosować split paymentu, a jednocześnie organ podatkowy (np. naczelnik urzędu skarbowego) będzie twierdził (z uwagi na inną klasyfikację) w marcu, że podatnik ma taki obowiązek Oczywiście ochrony prawnej dla podatnika nie da się wyprowadzić z przepisów zmienionej ustawy o VAT, ale można to uczynić z odwołaniem do zasady zaufania i ochrony uzasadnionych oczekiwań – mówi Krystian Łatka. Znaczenie tych zasad w orzecznictwie rośnie. Jak dodaje ekspert Instytutu Studiów Podatkowych, Naczelny Sąd Administracyjny wielokrotnie podkreślał (powołując się na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE), że błędy organu podatkowego nie mogą skutkować negatywnymi konsekwencjami dla podatnika (ostatnio np. w wyrokach z 29 listopada 2017 r., sygn. akt II FSK 3280/15, z 15 marca 2018 r., sygn. akt II FSK 610/16, oraz z 2 lipca 2019 r., sygn. akt I FSK 119/17).
Do 31 marca wiążące będą interpretacje podatkowe
Piotr Andrzejak przyznaje, że podatnicy, którzy wystąpią o potwierdzenie stawki VAT, również nie powinni mieć problemów z tego powodu, że przed 1 kwietnia 2020 r. WIS-y nie będą dawały im ochrony. Zwraca on uwagę na to, że od 1 listopada interpretacje indywidualne w zakresie objętym zakresem wystąpienia o WIS nie będą już wydawane (organ podatkowy formalnie odmówi wydania interpretacji). Jednocześnie – zaznacza ekspert – przepisy nowelizacji nie eliminują z obrotu gospodarczego interpretacji wydanych przed 1 listopada 2019 r. Dlatego podatnicy nadal będą mogli opierać się na ich wiążącej mocy w zakresie, w jakim nie uległy zmianie przepisy materialne ustawy o VAT i załączników, będące podstawą ich wydania.
– Ponieważ zmiany przepisów materialnych dotyczące stawek VAT (nowa matryca VAT) wchodzą w życie 1 kwietnia 2020 r., wszyscy ci podatnicy, którzy do 1 listopada uzyskają interpretację podatkowe, będą aż do 1 kwietnia 2020 r. chronieni w zakresie prawidłowości kwalifikacji VAT towarów i usług – ocenia Piotr Andrzejak. Jednocześnie podatnicy tacy mogą od listopada 2019 r. wystąpić o wydanie WIS po to, aby po zmianie przepisów materialnych (1 kwietnia 2020 r.) w zakresie stawek VAT nadal korzystać z nieprzerwanej ochrony podatkowej już na podstawie WIS.
Zdaniem eksperta nowelizacja wprowadzi jednak niedogodności dla podatników, którzy nie będą mieć 1 listopada 2019 r. interpretacji podatkowych w zakresie kwalifikacji VAT dostarczanych towarów lub usług. Po 1 listopada 2019 r. nie będą oni mogli uzyskać interpretacji, a WIS, o które wystąpią, będą wiązały organy podatkowe (a zatem efektywnie chroniły podatników przed sporem w tym zakresie) dopiero od 1 kwietnia 2020 r.
– Jednocześnie w praktyce mało prawdopodobny wydaje się spór z organami podatkowymi w sytuacji, gdy podatnik uzyska WIS przed 1 kwietnia. W taldm przypadku organ musiałby wykazać zmiany przedmiotowe w towarach i usługach pomiędzy datą sprzedaży a datą uzyskania WIS – kończy Piotr Andrzejak.
