Plan REPowerEU – Pakiet rozwiązań Komisji Europejskiej na rzecz przyspieszenia rozwoju inwestycji w odnawialne źródła energii

18 maja 2022 r. Komisja Europejska (KE) opublikowała plan REPowerEU[1] – pakiet planowanych do przyjęcia rozwiązań nakierowanych na szybkie zmniejszenie zależności UE od rosyjskich paliw kopalnych m.in. poprzez przyspieszenie transformacji energetycznej i ułatwienie realizacji inwestycji w zakresie odnawialnych źródeł energii (OZE).

Działania proponowane w ramach REPowerEU zostały podzielone na poniższe obszary:

• oszczędność energii;
• dywersyfikacja dostaw;
• szybkie zastąpienie paliw kopalnych poprzez przyspieszenie transformacji Europy w kierunku czystej energii;
• inteligentne połączenie inwestycji i reform (w tym przyspieszenie wydawania pozwoleń dla projektów OZE).

Poniżej zostały omówione wybrane aspekty planu REPowerEU, ze szczególnym naciskiem na działania dotyczące rozwoju energetyki odnawialnej.

I. OSZCZĘDNOŚĆ ENERGII[2]

 KE uznaje za konieczne obniżenie zużycia energii w Europie, które ma skutkować także spadkiem cen energii. Oszczędności energii mają być uzyskane m.in. poprzez inwestycje w OZE podnoszące efektywność energetyczną i zmianę zachowań konsumentów energii. Ponadto KE zaproponowała zastosowanie obniżonej stawki VAT w odniesieniu do wysokoefektywnych systemów grzewczych i izolacji budynków, a także wystąpiła z inicjatywą prawodawczą[3] przewidującą m.in. podniesienie unijnego celu zwiększenia efektywności energetycznej do 2030 r. w stosunku d0 2020 r. o 13% (obecnie wynosi on 9%)[4].

II. DYWERSYFIKACJA DOSTAW

Podstawowym narzędziem realizacji tego celu ma być unijna platforma energetyczna na rzecz dobrowolnych, wspólnych zakupów gazu, LNG i wodoru, utworzona na podstawie upoważnienia KE przez Radę Europejską[5]. W zakresie celów planu REPowerEU, będzie ona służyć przede wszystkim do wspólnych zakupów gazu, poprzez identyfikację obowiązujących i wygasających umów długoterminowych oraz zawieranie nowych umów multilateralnych. Negocjacje i zawieranie umów na dostawy gazu w imieniu uczestniczących państw[6] będą realizowane poprzez ogólny mechanizm dobrowolnych, wspólnych zakupów lub utworzone w tym celu regionalne grupy zadaniowe (z których pierwsza została powołana w 5 maja br. w Bułgarii). Inne planowane działania obejmują m.in. wprowadzenie mechanizmu i narzędzi informatycznych usprawniających rezerwację infrastruktury służącej do przywozu, przesyłu i magazynowania gazu.

III. ZASTĘPOWANIE PALIW KOPALNYCH ODNAWIALNYMI ŹRÓDŁAMI ENERGII

W ramach trzeciej, najbardziej rozbudowanej części planu REPowerEU wyróżniono m.in. następujące priorytety:

• Rozwój energetyki odnawialnej;
• Przyspieszenie wykorzystania wodoru;
• Zwiększenie produkcji i wykorzystania biometanu;
• Zmniejszanie zużycia paliw kopalnych w sektorach przemysłu i transportu, z których emisje trudno zredukować;
• Przyspieszenie wydawania pozwoleń i innowacji w sektorze energetyki odnawialnej (o czym szerzej w pkt IV poniżej).

Działania i cele proponowane przez KE obejmują:

• podwyższenie obowiązującego celu udziału OZE w końcowym zużyciu energii brutto z 32% w 2030 r.[7] do 45%;
• zainstalowanie ponad 320 GW nowych instalacji fotowoltaicznych (PV) do 2025 r. i 600 GW do 2030 r.;
• podwojenie tempa wdrażania indywidualnych pomp ciepła (do 10 mln sztuk w ciągu najbliższych 5 lat);
• wytworzenie do 2030 r. 10 mln t wodoru odnawialnego i jego import w tej samej ilości;
• przedłożenie do konsultacji publicznych dwóch aktów delegowanych określających definicję i produkcję wodoru odnawialnego;
• zwiększenie zrównoważonej produkcji biometanu do 35 mld m³ do 2030 r. i wprowadzenie zachęt dla producentów biogazu i przetwarzania biogazu na biometan;
• większą elektryfikację przemysłu.

IV. ZALECENIE KOMISJI W SPRAWIE PRZYSPIESZENIA PROCEDUR WYDAWANIA ZEZWOLEŃ NA PROJEKTY OZE

W planie REPowerEU wielokrotnie zaakcentowano konieczność przyspieszenia rozwoju energetyki odnawialnej w UE. Komisja zwróciła uwagę na znaczne bariery administracyjne (proceduralne), które powstrzymują ten rozwój. Dlatego równocześnie z ogłoszeniem planu, KE wydała zalecenie w sprawie przyspieszenia procedur wydawania zezwoleń na projekty dotyczące energii odnawialnej oraz ułatwienia zawierania umów zakupu energii elektrycznej[8].

Najważniejsze postulaty zawarte w zaleceniu KE to:

• zastosowanie możliwie najkorzystniejszych procedur administracyjnych w zakresie planowania, budowy i eksploatacji instalacji OZE oraz ich przyłączenia do sieci;
• kwalifikacja inwestycji OZE (i magazynów energii) jako leżących w nadrzędnym interesie publicznym i w interesie bezpieczeństwa publicznego;
• ustanowienie możliwie najkrótszych terminów administracyjnych dla budowy i eksploatacji instalacji OZE;
• ustalenie ram czasowych celem przeciwdziałania przewlekłości postępowań sądowych;
• ujednolicenie procedury administracyjnej wymagającej złożenia wielu wniosków (tzw. „jedno okienko” i inne metody integracji różnych postępowań) oraz umożliwienie składania kilku wniosków równocześnie zamiast sekwencyjnego składania wniosków;
• wprowadzenie w pełni cyfrowych procedur administracyjnych i komunikacji elektronicznej;
• określenie odpowiednich obszarów lądowych i morskich dla priorytetowej realizacji projektów dotyczących OZE (z wyłączeniem obszarów o wysokich walorach środowiskowych) i ograniczenie do niezbędnego minimum „stref wykluczenia” projektów OZE (np. poprzez kryterium odległości instalacji OZE od budynków mieszkalnych);
• uproszczenie wymogów dotyczących oceny oddziaływania na środowisko (OOŚ);
• wdrożenie długoterminowego planowania rozwoju sieci energetycznych i inwestycji w te sieci zgodne z planowanym zwiększeniem zdolności produkcyjnych energii odnawialnej;
• ustanowienie uproszczonej procedury dla rozbudowy istniejących elektrowni (w tym OOŚ) i przyjęcie prostej procedury notyfikacyjnej o przyłączeniach do sieci w przypadkach, gdy nie przewiduje się wystąpienia znaczących niekorzystnych skutków środowiskowych lub społecznych;
• zastosowanie przez operatorów sieci: elektronicznej procedury w zakresie przyłączenia do sieci, informowania o zdolności przesyłowej (przyłączeniowej) sieci i umożliwienia wykorzystywania sieci przez elektrownie wykorzystujące różne, uzupełniające się technologie;
• usunięcie wszelkich barier administracyjnych lub rynkowych dla umów zakupu energii odnawialnych zawieranych przez przedsiębiorstwa i wdrożenie planów wsparcia dla takich umów.

Co 2 lata państwa członkowskie powinny przekazywać KE szczegółowe informacje na temat stanu wdrożenia zalecenia. Na podstawie przeglądu tych informacji KE może w przyszłości podjąć dalsze działania, w szczególności wystąpić z inicjatywą prawodawczą.

V. FINANSOWANIE

Wdrożenie planu REPowerEU wymaga dodatkowych inwestycji w wysokości 210 mld EUR do 2027 r. (ponad środki potrzebne do realizacji celów pakietu „Gotowi na 55”). Działania przewidziane w planie mają być finansowane z: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji[9], wspólnej polityki rolnej[10], środków z systemu ETS, planów odbudowy i zwiększania odporności (RRP)[11], instrumentu „Łącząc Europę” Energia CEF[12] i programu InvestEU[13].

KE postuluje skierowanie znacznych środków na przyspieszoną realizację projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania UE (PWZ; Projects of Common Interest)[14] w zakresie połączeń międzysystemowych i infrastruktury energetycznej, a także rozbudowanie RRP o rozdziały zawierające nowe działania mające na celu realizację celów REPowerEU w zakresie dywersyfikacji dostaw energii i zmniejszenia zależności od paliw kopalnych.

Inwestycje realizujące cele planu REPowerEU będą mogły uzyskać pomoc publiczną. Planowane jest dostosowanie wytycznych w zakresie pomocy państwa i objęcie części z nich tzw. wyłączeniami blokowymi, czyli wyłączeniem z obowiązku notyfikacji KE.

Pobierz Raport w wersji PDF

[1] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego I Komitetu Regionów, Plan REPowerEU z dnia 18 maja 2022 r. (COM(2022) 230 final).

[2] Więcej w Komunikacie Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady, Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, EU ‘Save Energy’ z dnia 18 maja 2022 r. (COM(2022) 240 final).

[3] Projekt Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej Dyrektywę (EU) 2018/2001 w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych, Dyrektywę 2010/31/EU w sprawie charakterystyki energetycznej budynków i Dyrektywę 2012/27/EU w zakresie efektywności energetycznej (COM/2022/222 final).

[4] Zmiana art. 3 ust. 5 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE (Dz. Urz. UE. L. z 2012 r. nr 315 ze zm.).

[5] ust. 17 lit. b Konkluzji z posiedzenia Rady Europejskiej w dniach 24-25 marca 2022 r. (EUCO 1/22) https://data.consilium.europa.eu/doc/document/ST-1-2022-INIT/pl/pdf wydanych w zw. z ust. 16-18 Deklaracji wersalskiej podsumowującej nieformalne posiedzenie szefów państw lub rządów w dniach 10-11 marca 2022 r., https://www.consilium.europa.eu/media/54787/20220311-versailles-declaration-pl.pdf

[6] Oprócz państw członkowskich UE, mogą to być w szczególności państwa Wspólnoty Energetycznej (The Energy Community) – państwa zachodnich Bałkan, Gruzja, Mołdawia, Ukraina.

[7] art. 3 ust. 1 Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych (Dz. Urz. UE. L z 2018 r. nr 328 ze zm.).

[8] Zalecenie Komisji z dnia 18 maja 2022 r. w sprawie przyspieszenia procedur wydawania zezwoleń na projekty dotyczące energii odnawialnej oraz ułatwienia zawierania umów zakupu energii elektrycznej (C(2022) 3219 final).

[9] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1060 z dnia 24 czerwca 2021 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego Plus, Funduszu Spójności, Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i Europejskiego Funduszu Morskiego, Rybackiego i Akwakultury, a także przepisy finansowe na potrzeby tych funduszy oraz na potrzeby Funduszu Azylu, Migracji i Integracji, Funduszu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Instrumentu Wsparcia Finansowego na rzecz Zarządzania Granicami i Polityki Wizowej (Dz. Urz. UE. L. z 2021 r. nr 231 ze zm.).

[10] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2115 z dnia 2 grudnia 2021 r. ustanawiające przepisy dotyczące wsparcia planów strategicznych sporządzanych przez państwa członkowskie w ramach wspólnej polityki rolnej (planów strategicznych WPR) i finansowanych z Europejskiego Funduszu Rolniczego Gwarancji (EFRG) i z Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz uchylające rozporządzenia (UE) nr 1305/2013 i (UE) nr 1307/2013 (Dz. Urz. UE. L. z 2021 r. nr 435 ze zm.).

[11] W celu skierowania środków z systemu ETS na realizację inwestycji w ramach REpowerEU oraz rewizji RRP planowana jest zmiana Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/241 z dnia 12 lutego 2021 r. ustanawiającego Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności (Dz. Urz. UE. L. z 2021 r. nr 57 ze zm.).

[12] Działający na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/1153 z dnia 7 lipca 2021 r. ustanawiającego instrument „Łącząc Europę” i uchylającego rozporządzenia (UE) nr 1316/2013 i (UE) nr 283/2014 (Dz. U. UE. L. z 2021 r. Nr 249).

[13] Działający na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/523 z dnia 24 marca 2021 r. ustanawiającego Program InvestEU i zmieniającego rozporządzenie (UE) 2015/1017 (Dz. U. UE. L. z 2021 r. Nr 107).

[14] Pojęcie wprowadzone przez Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 347/2013 z dnia 17 kwietnia 2013 r. w sprawie wytycznych dotyczących transeuropejskiej infrastruktury energetycznej, uchylające decyzję nr 1364/2006/WE oraz zmieniające rozporządzenia (WE) nr 713/2009, (WE) nr 714/2009 i (WE) nr 715/2009 (Dz. Urz. UE. L Nr 115 ze zm.).