W dniu 9 listopada 2018 r. Prezydent RP podpisał ustawę z dnia 4 października 2018 r. o zmianie ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi („Nowelizacja”). Ustawa wchodzi w życie w terminie 14 dni od ogłoszenia.
Celem Nowelizacji było rozszerzenie zakresu stosowania ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (dalej „Ustawa”) i wyeliminowanie stosowania nieuczciwych praktyk handlowych w całym łańcuchu dostaw surowców rolnych i żywności.
Główne zmiany wynikające z Nowelizacji:
1. Objęcie przepisami Ustawy wszelkich relacji handlowych między dostawcą i nabywcą:
Nowelizacja zmienia art. 2 ust. 2 Ustawy, z którego wykreślono kryteria obrotowe, jakie muszą być spełnione łącznie, aby Ustawa miała zastosowanie., Ustawa będzie miała zatem zastosowanie do wszelkich umów nabycia produktów rolnych lub spożywczych (z wyłączeniem dostaw bezpośrednich) pomiędzy dostawcą a nabywcą, bez względu na wysokość obrotów pomiędzy tymi podmiotami.
2. Zmiana definicji „przewagi kontraktowej”:
Kluczową zmianą wynikającą z Nowelizacji jest uproszczenie definicji „przewagi kontraktowej”. Zgodnie z Nowelizacją, przez „przewagę kontraktową” należy rozumieć występowanie znacznej dysproporcji
w potencjale ekonomicznym nabywcy względem dostawcy albo dostawcy względem nabywcy. Oznacza to, że dla wykazania istnienia przewagi kontraktowej nie będzie już konieczne badanie, czy po stronie dostawcy lub nabywcy istnieją „wystarczające i faktyczne możliwości zbycia lub nabycia produktów rolnych lub spożywczych”. Zgodnie z uzasadnieniem Nowelizacji, zmiana ta ma wyeliminować niekorzystne położenie producentów rolnych względem silniejszych partnerów handlowych (tj. sklepów wielkopowierzchniowych) i ułatwić tym pierwszym uzyskanie ochrony na gruncie Ustawy.
3. Rozszerzenie kręgu podmiotów uprawnionych do zgłoszenia zawiadomienia:
Po wejściu Nowelizacji w życie, każdy będzie mógł zgłosić zawiadomienie o podejrzeniu stosowania praktyk nieuczciwie wykorzystujących przewagę kontraktową. Poza tym, zniesiony został wymóg pisemności dla takiego zawiadomienia, które będzie mogło być zgłoszone w dowolnej formie (np. mailem). Celem tej zmiany jest ułatwienie składania zawiadomień i zwiększenie liczby spraw prowadzonych na podstawie Ustawy.
4. Zapewnienie anonimowości dla zgłaszającego zawiadomienie:
Nowelizacja wprowadza do Ustawy wyraźne postanowienie dotyczące anonimowości zgłaszającego. Zgodnie z Nowelizacją, dane identyfikujące zawiadamiającego nie podlegają ujawnieniu. Zmiana ta ma na celu wyeliminowanie ryzyka po stronie zawiadamiającego), że jego dane zostaną ujawnione
w trakcie postępowania przed Prezesem Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów („UOKiK”). Wskazuje się, że tego rodzaju niepewność mogła dotychczas powstrzymywać przedsiębiorców przed składaniem zawiadomień do Prezesa UOKiK, gdyż w razie ujawnienia ich danych drugiej stronie, mogli oni obawiać się zerwania współpracy z podmiotem, którego dotyczyło zawiadomienie.
5. Rygor natychmiastowej wykonalności:
Nowelizacja zmienia także brzmienie przepisu dotyczącego rygoru natychmiastowej wykonalności, na wzór regulacji obowiązującej na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Po Nowelizacji, rygor natychmiastowej wykonalności będzie mógł być nałożony, jeżeli będzie wymagała tego ochrona interesów dostawców lub nabywców.
6. Przepisy przejściowe
Warto także zwrócić uwagę na regulację wprowadzoną przepisami przejściowymi Nowelizacji. Wynika z niej, że Prezes UOKiK, wydając w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie Nowelizacji decyzję o uznaniu praktyki za nieuczciwie wykorzystującą przewagę kontraktową w odniesieniu do umów zawartych przed dniem wejścia w życie omówionych powyżej zmian i kontynuowanych po tej dacie, nie nakłada kary pieniężnej, jeżeli adresat tej decyzji w wyznaczonym przez Prezesa UOKiK terminie, nie krótszym niż 14 dni, zaprzestał stosowania praktyki naruszającej zakaz.
