Niemal każdy stara się teraz pomagać uchodźcom z Ukrainy. Niestety, zasadniczo prawo podatkowe nie zawiera szczególnych przepisów w tym zakresie, co oznacza, że wszelkie darowizny lub inne nieodpłatne świadczenia podlegają ogólnym zasadom.
Darowizna (rzeczy / pieniędzy) na rzecz osoby fizycznej jest wolna od podatku od spadków i darowizn do łącznej kwoty 4902 PLN darowizn w okresie 5 lat (zakładając, że obdarowany nie jest spokrewniony z darczyńcą). Jeżeli darowizna jest dokonana na rzecz kilku osób (np. czteroosobowej rodziny), wówczas kwota wolna powinna być liczona dla każdej osoby (4 x 4902 PLN). Kwota wolna dotyczy darowizny od tego samego darczyńcy. Jeżeli zatem darowiznę robi grupa osób / spółek (np. dwie spółki siostry) – wówczas kwota wolna liczona jest osobno od każdego darczyńcy (2 x 4902 PLN). Tak długo, jak nie jest przekroczona kwota wolna – nie ma obowiązku zgłaszania darowizny do organu, czy składania deklaracji w podatku od spadków i darowizn. Nawet zaś w razie przekroczenia tej kwoty – darczyńca nie jest płatnikiem podatku (podatek i obowiązki raportowe ciążą wyłącznie na obdarowanym).
Powyższe nie dotyczy innych nieodpłatnych świadczeń objętych zakresem PIT (np. użyczenie mieszkania, samochodu, telefonu, itp.). Wówczas, zastosowanie ma polsko – ukraińska umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania („UPO”), której nie stosuje się do podatku od spadków i darowizn, ale do PIT już tak. Jak się wydaje, ewentualne przychody podatkowe (faktyczne przysporzenia) podatnika będącego rezydentem podatkowym Ukrainy z tytułu pomocy uzyskanej w Polsce (np. nieodpłatne zakwaterowanie) mogą stanowić, tzw. inne dochody w rozumieniu art. 21 UPO. W konsekwencji, takie przychody nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, tak długo jak beneficjent pozostaje rezydentem podatkowym Ukrainy (tu pytanie, czy uchodźca uciekający z rodziną przed wojną nadal pozostaje rezydentem Ukrainy, tj. ma centrum interesów życiowych na Ukrainie).
Z uwagi na powyższe wątpliwości istotne wydaje się uregulowanie kwestii podatkowych w planowanej specustawie związanej z wojną na Ukrainie. Może ona też adresować fakt, że aktualnie, darowizny, czy inne nieodpłatne świadczenia, zasadniczo nie stanowią kosztu uzyskania przychodów dla darczyńcy.
