W dniu 3 września 2021 r. została opublikowana ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Nowelizacja przewiduje istotne zmiany w systemie ubezpieczeń społecznych, które będą wprowadzane w czterech etapach. Poniżej przedstawiamy podsumowanie najważniejszych zmian oraz termin ich wejścia w życie.
Najważniejsze zmiany wchodzące w życie 18 września 2021 roku:
1. Zasady objęcia ubezpieczeniami wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej
Wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej będą obejmowani obowiązkiem ubezpieczeń od dnia wpisania spółki do KRS, albo od dnia nabycia udziałów w spółce, niezależnie od tego, czy spółka prowadzi działalność, uzyskuje przychody czy zatrudnia pracowników.
2. Podstawa wymiaru składek
Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe będzie stanowić przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
3. Nowy sposób podpisu dokumentów składanych do ZUS
Obecnie dokumenty elektroniczne mogą być podpisywane wyłącznie kwalifikowanym podpisem elektronicznym. Po zmianach możliwe będzie również podpisywanie dokumentów podpisem osobistym lub podpisem zaufanym.
4. Zwrot nienależnych świadczeń
Zgodnie z nową definicją, nienależnie pobranymi świadczeniami będą świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał pracę lub wykorzystał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z jego celem.
Należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń będą podlegały potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie będzie istniało, będą podlegały ściągnięciu w trybie przepisów egzekucyjnych.
Jeżeli wypłacenie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem nieprawdziwych danych, obowiązek zwrotu obciąży płatnika składek lub inny podmiot za cały okres, za który nienależne świadczenia zostały wypłacone.
5. Wzywanie na przesłuchanie przez inspektorów
Nowe przepisy doprecyzowują, że w trakcie przeprowadzania kontroli, inspektor ZUS ma prawo nie tylko do przesłuchiwania płatnika, ubezpieczonego i świadków, ale również ma prawo do wezwania go na przesłuchanie.
6. Nowa definicja wypadku przy pracy
Nowe brzmienie ustawy doprecyzowuje definicję wypadku przy pracy. Zgodnie z nową regulacją, na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek:
- podczas podróży służbowej (chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań);
- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
7. Zaliczkowe ustalanie składek na ubezpieczenie wypadkowe
Nowe przepisy przewidują zaliczkowe ustalanie stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe, w sytuacji gdy płatnik składek nie został ujęty w rejestrze REGON wraz
z informacją o rodzaju działalności PKD.
8. Nieprawidłowość danych w trakcie kontroli
Jeżeli płatnik dokona korekty liczby osób zatrudnionych w warunkach zagrożenia, ZUS będzie mógł wystąpić do okręgowego inspektora pracy z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli w tym zakresie.
Najważniejsze zmiany wchodzące w życie 1 stycznia 2022 roku:
1. Ograniczenie przekazywania korekt dokumentów ubezpieczeniowych
Możliwość składania korekt deklaracji przez płatników składek zostanie ograniczona do okresu 5 lat, licząc od dnia, w którym należności z tytułu składek stały się wymagalne.
Po wprowadzeniu zmian płatnik składek będzie miał obowiązek złożenia imiennego raportu miesięcznego korygującego:
- w terminie 7 dni od dnia stwierdzenia nieprawidłowości we własnym zakresie lub otrzymania zawiadomienia o stwierdzeniu nieprawidłowości przez Zakład (nie później niż do upływu 5 lat);
- w terminie 30 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli albo otrzymania aneksu do protokołu kontroli lub informacji o sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń (nie później niż do upływu 5 lat).
2. Ograniczenie możliwości składania korekt
Składanie korekt dokumentów rozliczeniowych przez płatnika zostanie ograniczone do 5 lat, licząc od dnia wymagalności składki. Na bieg terminu nie będą miały wpływu okoliczności, które zawieszają lub przerywają bieg terminu przedawnienia dla należności z tytułu składek. Po upływie 5 lat korekty dokumentów rozliczeniowych będą mogły być sporządzane przez ZUS wyłącznie z urzędu.
3. Prawo do świadczeń chorobowych
Osoba ubezpieczona będzie podlegała ubezpieczeniu nawet w przypadku opłacenia składki chorobowej po terminie lub nieopłacenia jej wcale. W przypadku powstania zadłużenia z tytułu składek w wysokości przekraczającej ustalony limit (1% minimalnego wynagrodzenia) do czasu spłaty zadłużenia osoby ubezpieczone nie otrzymają zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku opiekuńczego albo zasiłku macierzyńskiego. Nieuregulowanie zadłużenia z tytułu składek w ciągu
6 miesięcy będzie prowadziło do przedawnienia prawa do wymienionych świadczeń.
4. Skrócenie okresu zasiłkowego
Okres pobierania zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia ulegnie skróceniu do 91 dni. Do okresu pobierania zasiłku po ustaniu ubezpieczenia nie będzie wliczana niezdolność do pracy w czasie ubezpieczenia.
Do okresu zasiłkowego będą zaliczone:
- okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, a także
- okresy niezdolności do pracy, które zaistniały przed/po przerwie, jeżeli przerwa ta będzie nie dłuższa niż 60 dni i jeżeli niezdolność ta nie występuje w okresie ciąży.
5. Wysokość zasiłku chorobowego
Zmianie ulegnie wysokość zasiłku chorobowego wypłacanego za okres pobytu w szpitalu. Wysokość tego zasiłku wzrośnie do 80 % (obecnie wynosi 70%). Zasiłki oraz świadczenie rehabilitacyjne, do których prawo powstanie przed 1.01.2022 r., będą wypłacane za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy, na zasadach obowiązujących przed nowelizacją.
6. Prawo do zasiłku macierzyńskiego po ustaniu tytułu do ubezpieczenia
Zasiłek macierzyński oraz zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego wypłacany do dnia porodu będzie przysługiwał również pracownicom, które utraciły prawo do ubezpieczenia chorobowego z powodu śmierci pracodawcy.
7. Ponowne ustalenie wymiaru zasiłku
Płatnicy składek będą zobowiązani do ponownego ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, jeżeli pomiędzy okresami pobierania zasiłków wystąpi przerwa dłuższa niż miesiąc.
8. Zadłużenie z tytułu składek
Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej nie będą przysługiwały do czasu spłaty całości zadłużenia, jeśli zadłużenie z tytułu składek przekroczy kwotę stanowiącą 1% minimalnego wynagrodzenia.
Najważniejsze zmiany wchodzące w życie 1 kwietnia 2022 roku:
1. Elektroniczne składanie wniosków o wydanie zaświadczenia A1
Zaświadczenia A1 oraz wnioski o ich wydanie będą wydawane i składane elektronicznie. Papierowe składanie wniosków w tej sprawie, będzie możliwe tylko w określonych przypadkach.
2. Powiadomienie o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe
Zawiadomienie o wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w danym roku składkowym będzie doręczane elektronicznie w systemie teleinformatycznym ZUS.
Najważniejsze zmiany wchodzące w życie 1 stycznia 2023 roku:
1. Obowiązek założenia PUE ZUS przez płatników składek
Wszyscy płatnicy składek będą zobowiązani do założenia profilu informacyjnego ZUS PUE w terminie do 30.12.2022 r.
2. Doręczanie pism do ZUS
Pisma doręczone do ZUS na profilu ZUS PUE będą mogły być podpisane: kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym, oraz w sposób udostępniony bezpłatnie w systemie teleinformatycznym ZUS.
