Kontrola podatkowa
1. Kogo dotyczy?
- Kontrolowanego czyli podatników, płatników, inkasentów oraz następców prawnych.
2. Po co urząd ją przeprowadza?
- Po to by sprawdzić, czy obowiązki podatkowe są prawidłowo wykonywane.
3. Od czego się zaczyna?
- Kontrola zazwyczaj jest zapowiedziana. Organ zawiadamia pisemnie kontrolowanego, że przeprowadzi kontrolę wskazując, czym będzie w tej kontroli się zajmował. Do kontroli można się więc przygotować – zebrać dokumentację, dowody o które organ może zapytać, sprawdzić rozliczenia. Jest to też ostatnia chwila na złożenie korekty deklaracji podatkowych jeśli są w niej jakieś omyłki lub wysokość zobowiązania podatkowego uległa zmianie. W trakcie kontroli, takie prawo już nie przysługuje.
- Od zawiadomienia liczy się czas, w którym organ ma prawo rozpocząć kontrolę – organ może rozpocząć kontrolę najwcześniej po 7 dniach, a najpóźniej w terminie 30 dni od zawiadomienia. Później, proces zawiadomienia należy powtórzyć.
- Nie wszystkie kontrole są zapowiedziane. Organ nie zapowiada kontroli w kilku wyjątkowych sprawach. Najczęściej są to sprawy związane ze zwrotem VAT, ukrywaniem przychodów, otrzymaniem przez organ informacji o podejrzeniu prania pieniędzy oraz finansowania terroryzmu (co najczęściej sprowadza się do rozliczeń związanych z gotówkowymi płatnościami przekraczającymi limit 15 tys. PLN), czy w wyniku żądania prokuratury prowadzącej postępowanie dot. przestępstwa lub przestępstwa skarbowego.
- Kontrola rozpoczyna się od doręczenia upoważnienia organu, w którym wskazane będzie kto (który urzędnik) będzie kontrolował, co będzie kontrolował (jaki podatek, za jaki okres, lub w związku z jakim zdarzeniem), od kiedy, do kiedy, i jakie prawa ma kontrolowany w tej kontroli.
4. Ile trwa?
- W zależności od statusu kontrolowanego – 12 / 18 / 24 / 48 dni.
5. Jakie są prawa i obowiązki kontrolowanego?
- Do najważniejszych obowiązków po stronie kontrolowanego należą:
- obowiązek przyjęcia kontrolujących w siedzibie kontrolowanego, w innym miejscu przechowywania dokumentacji oraz w miejscach związanych z jego działalnością; kontrolujący często jednak proszą o wyrażenie zgody na przegląd dokumentacji w siedzibie organu,
- obowiązek wpuszczenia kontrolujących na grunt / do budynku / lokalu i innych pomieszczeń,
- obowiązek okazania kontrolowanego majątku i umożliwienia jego oględzin,
- obowiązek udostępnienia akt, dokumentów oraz do sporządzania z nich odpisów, kopii, wyciągów, notatek, wydruków i udokumentowanego pobierania danych w formie elektronicznej;
- obowiązek umożliwienia zabezpieczenia dowodów,
- na podstawie postanowienia prokuratorskiego, obowiązek dokonania oględzin, przeszukania lokali,
- obowiązek wydania próbek towarów, akt, ksiąg, dokumentów podatkowych na żądanie i za pokwitowaniem organu,
- Kontrolowany ma też swoje prawa, z których może, a nawet powinien korzystać, m.in.:
- prawo do uczestniczenia w czynnościach kontrolnych, w tym oględzinach, przesłuchaniach świadków, wydawania opinii przez biegłego, przeprowadzaniu dowodów – kontrolowany musi być o nich powiadomiony co najmniej na 7 dni przed czynnościami, może w nich uczestniczyć aktywnie, w tym może zadawać pytania, wyjaśniać, prezentować swoje stanowisko, prostować nieścisłości, składać zastrzeżenia do protokołów dokumentujących te czynności,
- prawo do składania wniosków dowodowych,
- prawo do składania wyjaśnień,
- prawo do wglądu do akt,
- prawo do pełnomocnika, w tym do profesjonalisty – adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego,
- prawo do pisemnej formy składanych zapytań przez organ,
- prawo do sprzeciwu gdy kontrola przeprowadzana jest niezgodnie z prawem,
- prawo do wypowiedzenia się w sprawie przed jej zakończeniem.
6. Jak się zachować w trakcie kontroli?
- współpraca,
- nie utrudnianie,
- sprawdzanie – należy pilnować, by prawa kontrolowanego były zachowane, by kontrolujący trzymali się zakresu kontroli, sprzeciwiać się czynnościom niezgodnym z prawem,
- obrona – aktywne uczestniczenie i prezentacja argumentacji popartej dowodami w obronie prawidłowości rozliczeń może uchronić przed nieprawidłowymi wynikami kontroli i zapłatą nieprawidłowo naliczonej zaległości podatkowej z odsetkami,
7. Zakończenie kontroli i co dalej?
- Z kontroli sporządzany jest protokół kontroli, który ma ocenić prawidłowość rozliczeń.
- Protokół kontroli może stwierdzać, że rozliczenia są prawidłowe.
- Protokół kontroli może stwierdzać, że rozliczenia są nieprawidłowe i wskazywać prawidłowy sposób rozliczeń, a w konsekwencji ewentualną zaległość podatkową lub nadpłatę – wówczas:
- możemy się zgodzić z organem i skorygować błędne deklaracje podatkowe i zapłacić zaległy podatek / wnieść o zwrot nadpłaty,
- możemy się z organem nie zgodzić i złożyć zastrzeżenia do protokołu kontroli w ciągu 14 dni od dnia jego otrzymania. Organ na te zastrzeżenia musi odpowiedzieć:
- może przyznać rację kontrolowanemu, albo
- może trzymać się swojego stanowiska – spór przenosi się wówczas na kolejny etap – do postępowania podatkowego.
