W 2021 roku pandemia COVID-19 stała się już naszą codziennością i nauczyliśmy się w niej funkcjonować. Zeszłoroczne prace legislacyjne skupiały się przede wszystkim na poszukiwaniu rozwiązań ułatwiających organizację pandemicznej rzeczywistości. Jakie zmiany w prawie pracy przyniósł miniony rok? Przedstawiamy krótkie podsumowanie
Ustawy „covidowe” oraz dalsze działanie Tarcz Antykryzysowych
W 2021 r. w kolejnych odsłonach tzw. tarcz branżowych udzielane były dofinansowania do wynagrodzeń pracowników, świadczenia postojowe czy zwolnienie z oskładkowania ZUS. Nadal funkcjonowały m.in. przepisy dotyczące limitu wysokości odprawy, która nie może przekroczyć dziesięciokrotności minimalnego wynagrodzenia za pracę czy udzielania zaległego urlopu wypoczynkowego bez zgody pracownika. W drugiej połowie roku rozpoczęły się także kontrole wykorzystywania dofinansowań przeprowadzane przez wojewódzkie urzędy pracy.
Niewątpliwym przełomem w minionym roku było pojawienie się szczepionki przeciwko COVID-19. Powszechność szczepień usprawniła funkcjonowanie wielu firm, jednak brak możliwości ich weryfikacji nadal jest dużym problemem.
Pracodawcy wciąż czekają na ustawę, która umożliwiłaby gromadzenie informacji o szczepieniach pracowników. Takie uprawnienie niewątpliwie ułatwiłoby organizację pracy i ograniczyłoby rozprzestrzenianie zakażeń, co w konsekwencji wpłynęłoby pozytywnie na funkcjonowanie wielu zakładów pracy. Z końcem ubiegłego roku ukazał się projekt takiej ustawy, jednak jest on wciąż na etapie prac legislacyjnych.
Próby uregulowania pracy zdalnej
Trwająca pandemia spowodowała jeszcze większe upowszechnienie pracy zdalnej. W 2021 r. w wielu zakładach pracy został wprowadzony model pracy hybrydowej, zakładający częściową pracę zdalną. Narastający trend pracy zdalnej został zauważony przez ustawodawcę.
Ustawodawca doprecyzował już w 2020 r. w Tarczy Antykryzysowej zasady wykonywania pracy zdalnej. Zgodnie z tymi regulacjami pracodawca może polecić wykonywanie pracy zdalnej jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczno-lokalowe oraz rodzaj wykonywanej pracy pozwala na wykonywanie jej w formie zdalnej. Pracodawca został zobowiązany do zapewnienia narzędzi i materiałów potrzebnych do wykonywania pracy w takiej formie, jak również do zapewnienia obsługi logistycznej.
Niestety nadal brakuje nam wyczerpujących przepisów regulujących tę materię. Pierwszy projekt ustawy podejmujący tę problematykę ukazał się w maju 2021, kolejny w lipcu i nadal pozostaje na etapie opiniowania.
Rewolucja w systemie ubezpieczeń społecznych
Miniony rok był też rewolucyjny dla systemu ubezpieczeń społecznych. Pierwszy zmiany w tym zakresie zaczęły obowiązywać już we wrześniu. Zgodnie z nimi:
- wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej, komandytowej zostali objęci obowiązkiem ubezpieczeń od dnia wpisania spółki do KRS, albo od dnia nabycia udziałów w spółce, niezależnie od tego, czy spółka prowadzi działalność, uzyskuje przychody czy zatrudnia pracowników;
- podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych;
- wprowadzony został nowy sposób podpisu dokumentów składanych do ZUS. Obok kwalifikowanego podpisu elektronicznego możliwe jest podpisywanie dokumentów podpisem osobistym lub podpisem zaufanym;
- doprecyzowano definicję wypadku przy pracy. Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się również wypadek podczas:
- podróży służbowej
- szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
- wykonywania zadań zleconych przez organizacje związkowe.
- wprowadzono zaliczkowe ustalanie stopy procentowej na ubezpieczenie wypadkowe, w sytuacji gdy płatnik składek nie jest ujęty w rejestrze REGON.
Obowiązek zgłaszania umów o dzieło oraz kodu zawodu
Od 1 stycznia 2021 roku płatnicy składek są zobowiązani do zgłaszania do ZUS zawieranych umów o dzieło. Zgłoszenie powinno nastąpić w terminie 7 dni od momentu ich zawarcia.
Obowiązkiem zgłoszenia nie są objęte:
- umowy o dzieło zawarte z własnym pracownikiem,
- umowy o dzieło zawarte z osobą prowadzącą działalność gospodarczą i dotyczące wykonania usług, które wchodzą w zakres prowadzonej przez nią działalności,
- umowy o dzieło, w ramach których prace realizowane są na rzecz własnego pracodawcy, mimo że umowa została zawarta z innym podmiotem,
- umowy, w których zleceniodawca nie jest płatnikiem składek.
Od 16 maja 2021 roku na przedsiębiorców został nałożony również obowiązek informowania ZUS o kodzie zawodu zatrudnianych pracowników i zleceniobiorców. Oznacza to, że zgłoszenie dokonane po 16 maja muszą zawierać 6-cio cyfrowy kod zawodu. Zbieranie przez ZUS informacje mają być wykorzystywane do celów statystycznych.
Zmiany w zatrudnianiu cudzoziemców
Z końcem grudnia zostały uchwalone przepisy usprawniające proces udzielania cudzoziemcom zezwoleń na pobyt czasowy i pracę.
Po zmianach cudzoziemiec ubiegający się o zezwolenie na pobyt czasowy i pracę nie będzie musiał posiadać zapewnionego miejsca zamieszkania oraz źródła stabilnego i regularnego dochodu. Dotychczasowe wymogi zostaną zastąpione zasadą, w myśl której cudzoziemiec nie będzie mógł otrzymywać wynagrodzenia niższego niż minimalne, niezależnie od wymiaru czasu pracy i rodzaju zatrudnienia. Zmiany dotknęły też cudzoziemców zatrudnianych na podstawie oświadczeń o zamiarze powierzenia pracy. Po zmianach okres powierzenia pracy cudzoziemcowi bez zezwolenia na pracę, na podstawie zarejestrowanego oświadczenia został wydłużony do 24 miesięcy.
Prezydent podpisał ustawę 4 stycznia 2022 r. Zmiany przepisów wejdą w życie 14 dni od ich ogłoszenia.
