Gdzie mają się sądzić o zagraniczny majątek rozwiedzeni Polacy? Zbada to SN.
O rozstrzygnięcie tej praktycznej i niełatwej kwestii zwrócił się do Sądu Najwyższego krakowski Sąd Okręgowy. Co ciekawe, brexit niczego w tej niejasnej kwestii nie zmienia, poza tym, że pewnie takich spraw będzie więcej.
Spór o dorobek
Małżonkowie G. rozwiedli się dwa lata temu (po 25 latach małżeństwa) i kobieta wytoczyła byłemu mężowi typową sprawę o podział majątku dorobkowego. Sąd Rejonowy w Olkuszu tzw. wstępnym wyrokiem rozstrzygnął ją tak, że w skład majątku wspólnego (dorobkowego do podziału) wchodzi 65 tys. funtów, które rok przed rozwodem żona wydała na kupno (za 125 tys. funtów, częściowo więc z kredytu) nieruchomości położonej w Anglii i zapisanej w brytyjskiej księdze wieczystej na jej nazwisko jako jej wyłączna własność. 65 tys. funtów pochodziło z pensji kobiety z okresu małżeństwa, zatem z majątku wspólnego.
Zgodnie z polską ustawą – Prawo międzynarodowe prywatne (art. 51 ust. 1) małżeńskie stosunki osobiste i majątkowe podlegają ich wspólnemu prawu ojczystemu – w tym wypadku polskiemu, ale ze względu na jego ogólnikowość według SR nie można go stosować do nabycia za granicą nieruchomości przez jednego małżonka w trakcie małżeństwa. Zasadą jest, że spór o własność, zwłaszcza nieruchomości, należy do prawa sądów kraju położenia rzeczy.
W tej sytuacji SR w Olkuszu uznał, że nie może rozstrzygać o nieruchomości położonej w Anglii, ale może o majątku wspólnym G., w którym jest wierzytelność, czyli prawo do rozliczenia 65 tys. funtów wydanych na nieruchomość. Były mąż nie pogodził się z werdyktem SR i w apelacji domagał się uznania, że do majątku wspólnego nie wchodzi wierzytelność, ale nieruchomość i warta jest ona znacznie więcej, bo 200 tys. funtów. Jego udział w jej zakupie był większy, i tego chciał dowodzić m.in. zeznaniami świadków przed sądem polskim. Nie domaga się przyznania mu jej fizycznie, ale odpowiedniej spłaty.
Rozpatrując apelację, Sąd Okręgowy w Krakowie (sędziowie Barbara Tabaka, Liliana Kaltenbek i Grzegorz Buła) powziął wątpliwości, czy w takiej sprawie właściwy jest sąd polski. Zawarł je w pytaniu do SN: Czy w obecnym stanie prawnym w postępowaniu o podział majątku wspólnego pomiędzy uczestnikami będącymi obywatelami polskimi sądom polskim przysługuje jurysdykcja krajowa do orzekania w sprawie nieruchomości położonej w Wielkiej Brytanii?
Prawo i praktyka
Prawo unijne (zresztą Anglia do Unii już nie należy) tej kwestii nie rozstrzyga, nie ma także umowy między Polską a Wielką Brytania. A orzecznictwo polskich sądów jest rozbieżne. Co więcej, brexit, a dokładniej umowa o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z UE nie ma wpływu na określenie kompetencji sądów (jurysdykcji krajowej) w sprawach o podział majątku wspólnego – mówi „Rz” mec. Jacek Siński, partner w kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak. Adwokat Roman Nowosielski wskazuje, że wyjściem w takich sytuacjach mógłby być częściowy podział majątku dorobkowego czy to przed sądem, czy notariuszem, ale wymagałby zgody obojga byłych małżonków. I to jest słabsza strona tej rady.
Rzeczpospolita, autor: Marek Domagalski, komentarz: Jacek Siński
