16 grudnia 2024 r. Rada przyjęła rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych, zwane także potocznie rozporządzeniem PPWR (ang. Packaging and Packaging Waste Regulation, „rozporządzenie”). Obowiązująca dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów (94/62/WE), zawierająca przepisy dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych i gospodarowania nimi, nie przyniosła oczekiwanych efektów. Tym razem nowe przepisy są wprowadzane w formie rozporządzenia, co ma zwiększyć ich skuteczność, ze względu na konieczność bezpośredniego stosowania.
Najważniejsze obowiązki wprowadzane na mocy rozporządzenia to:
- obowiązek zapewnienia minimalnego udziału zawartości materiałów z recyklingu w opakowaniach,
- obowiązek projektowania opakowań nadających się do recyklingu,
- obowiązek minimalizowania zawartości substancji niebezpiecznych (w szczególności ograniczenie opakowań zawierających PFAS),
- obowiązek minimalizowania masy i objętości opakowań,
- nowe wymogi w zakresie etykietowania.
Opakowania z materiałów z recyklingu
Zgodnie z nowymi przepisami każda wykonana z tworzywa sztucznego część opakowania będzie musiała zawierać określoną w przepisach minimalną zawartość procentową materiału pochodzącego z recyklingu odzyskanych z odpadów pokonsumenckich z tworzyw sztucznych. Wymagana zawartość procentowa to:
- 30 % w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z politereftalanu etylenu (PET) jako głównego składnika,
- 10 % w przypadku opakowań do kontaktu z produktami wrażliwymi wykonanych z materiałów z tworzyw sztucznych innych niż politereftalan etylenu,
- 30 % w przypadku butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje,
- 35 % w przypadku opakowań z tworzyw sztucznych innych niż te, o których mowa powyżej.
Od 1 stycznia 2040 r. minimalna zawartość materiałów z recyklingu będzie jeszcze wyższa.
Opakowania nadające się do recyklingu
Od 1 stycznia 2030 r. wszystkie opakowania wprowadzane na rynek UE będą musiały nadawać się do recyklingu, oznacza to, że wszystkie opakowania wprowadzane na rynek będą musiały spełniać tzw. „kryteria projektowania z myślą o recyklingu”. Powyższe kryteria zostaną szczegółowo określone w aktach wykonawczych.
Możliwość recyklingu opakowania zostanie wyrażona w klasach wydajności recyklingu A, B lub C opisanych w tabeli 3 w załączniku II do rozporządzenia. Na początku dopuszczalne będzie wprowadzanie opakowań osiągających klasę A, B lub C, jednak w kolejnych latach wyłącznie opakowania o klasie A i B.
Bezpieczne opakowania – wymogi dotyczące substancji obecnych w opakowaniach
Opakowania będą musiały być wytwarzane w sposób, który ogranicza do minimum obecność i stężenie substancji potencjalnie niebezpiecznych. Rozporządzenie przewiduje zakaz wprowadzania do obrotu opakowań przeznaczonych do kontaktu z żywnością, jeżeli zawierają one substancje per- i polifluoroalkilowe (PFAS) w stężeniu równym lub przekraczającym dopuszczalne wartości wskazane w rozporządzeniu. Zakaz ten będzie obowiązywał 18 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.
Minimalizacja opakowań
Do dnia 1 stycznia 2030 r. wytwórca (lub importer) muszą zapewnić by wprowadzane do obrotu opakowania były zaprojektowane w taki sposób, aby ich masa i objętość były ograniczone do minimum niezbędnego do zapewnienia jego funkcjonalności. Opakowania powinny spełniać także kryteria wydajności określne w załączniku IV do rozporządzenia (np. funkcjonalność opakowania, higiena i bezpieczeństwo, wymogi prawne, ochrona produktu).
Jednolite etykietowanie opakowań
Zgodnie z rozporządzeniem na opakowaniach trzeba będzie umieszczać zharmonizowaną etykietę zawierającą informacje o ich składzie materiałowym, co ma ułatwić konsumentom sortowanie. Etykieta będzie musiała zawierać piktogramy i być łatwa do zrozumienia. Powyższy obowiązek nie będzie miał zastosowania do opakowań transportowych
i opakowań objętych systemem kaucyjnym.
Sankcje za niestosowanie wymogów rozporządzenia
Na ten moment sankcje za niestosowanie się do wymogów rozporządzenia są nieznane. Zgodnie z rozporządzeniem wprowadzenie proporcjonalnych i skutecznych kar należy do kompetencji państw członkowskich.
Kiedy rozporządzenie wejdzie w życie?
Zatwierdzenie rozporządzenia przez Radę zakończyło unijną procedurę ustawodawczą. W najbliższym czasie rozporządzenie zostanie opublikowane w Dzienniku Urzędowym UE i wejdzie w życie 20 dni po opublikowaniu. Jednak przepisy będą stosowane dopiero po 18 miesiącach od dnia wejścia w życie, czyli najprawdopodobniej od 2026 roku. Jednocześnie rozporządzenie przewiduje także indywidualne daty rozpoczęcia stosowania niektórych obowiązków wskazanych powyżej (w większości od 1 stycznia 2030 roku).
