12 kwietnia 2024 r. Rada UE przyjęła zmienioną dyrektywę o emisjach przemysłowych (Industrial Emissions Directive). Zmieniona dyrektywa jest kolejnym narzędziem do osiągnięcia unijnych celów w zakresie klimatu i ograniczenia emisji, określonych w Europejskim Zielonym Ładzie. Nowe regulacje mają na celu zwiększenie skuteczności mechanizmów prawnych służących ograniczaniu emisji oraz wprowadzenie bardziej restrykcyjnych wymagań środowiskowych. Dla prowadzących instalacje zmiana dyrektywy może stanowić istotne wyzwanie, ze względu na wymóg znaczącego ograniczenia emisji oraz potencjalne koszty transformacji zakładów.
Rozszerzenie zakresu dyrektywy
Do tej pory dyrektywa obejmowała swoim zakresem elektrownie, rafinerie, instalacje do przetwarzania odpadów oraz duże gospodarstwa prowadzące intensywny chów zwierząt. Po zmianach zakres dyrektywy zostanie rozszerzony i obejmie także:
- zakłady zajmujące się produkcją baterii na dużą skalę,
- większą liczbę rodzajów dużych gospodarstw prowadzących intensywny chów świń i drobiu,
- działalność wydobywczą w zakresie rud metali.
Zmieniona dyrektywa przewiduje odstępstwo od wymogu uzyskiwania pozwoleń zintegrowanych i daje możliwość objęcia instalacji do chowu drobiu lub trzody chlewnej systemem zgłoszeń.
E-pozwolenia
Zgodnie z nowymi przepisami pozwolenia zintegrowane dla instalacji przemysłowych mają być wydawane drogą elektroniczną, za pośrednictwem systemu elektronicznego wydawania pozwoleń. System elektroniczny powinien być utworzony nie później niż w 2035 r.
Zaostrzenie dopuszczalnych wielkości emisji
Wielkoskalowe instalacje działają na podstawie pozwolenia przyznanego przez organy krajowe na podstawie normy – najlepszych dostępnych technik (BAT). Pozwolenie, na podstawie konkluzji BAT, określa dopuszczalne wielkości emisji zanieczyszczających generowanych przez daną instalację.
W praktyce organy krajowe wyznaczały zazwyczaj maksymalne dopuszczalne normy emisji, przewidziane w konkluzjach BAT. Nowe przepisy wprowadzają zmianę w tym zakresie i nakazują organom krajowym weryfikację czy wskazany przez wnioskodawcę poziom emisji (zazwyczaj najłagodniejszy możliwy), mógłby być bardziej rygorystyczny. Powyższe może prowadzić do zaostrzenia dopuszczalnych wielkości emisji.
Zmieniona dyrektywa wprowadza także nowe pojęcie dopuszczalnych wartości efektywności środowiskowej, które mają zostać określone przez właściwe organy w pozwoleniu na utworzenie i eksploatację instalacji. Pozwolenia wydane przed wejściem w życie przepisów zmienionej dyrektywy będą wymagały aktualizacji w okresie 4 lat od publikacji decyzji w sprawie konkluzji dotyczących BAT, opublikowanych po wejściu w życie zmiany dyrektywy.
Udział społeczeństwa
Pozwolenia zintegrowane mają być dostępne publicznie, a zapoznanie się z ich treścią powinno być bezpłatne. Udział społeczeństwa będzie możliwy w postępowaniach odwoławczych, niezależnie od tego czy dany podmiot uczestniczył w postępowaniu w sprawie wydania pozwolenia zintegrowanego.
Zwiększenie skuteczności egzekwowania przepisów i kar
W gestii państw członkowskich pozostaje przyjęcie przepisów ustanawiających sankcje za naruszenia przepisów krajowych, stanowiących implementację dyrektywy. Sankcje wprowadzone przez krajowego ustawodawcę powinny być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.
W przypadku najpoważniejszych naruszeń popełnionych przez osobę prawną maksymalna wysokość administracyjnych sankcji finansowych, ma wynosić co najmniej 3 % rocznego obrotu operatora w Unii w roku obrotowym poprzedzającym rok, w którym nałożona została grzywna. Do tej pory przepisy unijne nie przewidywały minimalnej wysokości kary. Na gruncie obowiązujących regulacji Prawa ochrony środowiska, kara pieniężna za przekroczenie określonych w pozwoleniu ilości lub rodzajów gazów wprowadzanych do powietrza wynosi 20-krotność wielkości jednostkowej stawki opłat za wprowadzanie gazów powietrza (stawka w 2024 r. to 512,23 zł/kg).
Kiedy zaczną obowiązywać nowe przepisy – implementacja
Dyrektywa nie została jeszcze opublikowana w Dzienniku Urzędowym UE (publikacja spodziewana jest w najbliższych czasie), wejście przepisów w życie nastąpi dwudziestego dnia po publikacji. Państwa członkowskie będą miały 22 miesiące na implementację przepisów do prawa krajowego.
Utworzenie portalu dotyczącego emisji przemysłowych (Industrial Emissions Portal)
Zmiany w dyrektywie powiązane są z ogłoszeniem nowego rozporządzenia o utworzeniu portalu dotyczącego emisji przemysłowych. Portal ma zastąpić obecny Europejski Rejestr Uwalniania i Transferu Zanieczyszczeń (E-PRTR).
Nowy portal ma poprawić dostęp społeczeństwa do informacji dotyczących środowiska i poprawić efektywność udziału społeczeństwa w podejmowaniu decyzji dotyczących środowiska oraz w identyfikacji źródeł zanieczyszczeń.
Nowe rozporządzenie jest bezpośrednio stosowane we wszystkich państwach członkowskich od 1 stycznia 2028 r., tym samym, pierwsze wprowadzenie danych o emisjach do nowego portalu będzie dotyczyło emisji za rok 2027.
Pobierz newsletter w wersji PDF
