Dnia 20 listopada 2020 r. został opublikowany projekt ustawy o zmianie elektromobilności i paliwach alternatywnych oraz niektórych innych ustaw. Celem nowelizacji jest wsparcie rozwoju elektromobilności, w szczególności w zakresie infrastruktury paliw alternatywnych oraz instrumentów motywujących do zakupu pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi. Planowane zmiany powinny mieć zasadniczo korzystny wpływ na rozwój elektromobilności w Polsce, przy czym dość ograniczony charakter i zakres zmian nakazuje zachować powściągliwość w ocenie czy pozwolą one istotnie przyspieszyć rozwój elektromobilności w Polsce.
- Strefy czystego transportu
Projekt nowelizacji wprowadza istotne zmiany w zakresie funkcjonowania stref czystego transportu (które do tej pory były stosunkowo rzadkie). Według nowelizacji każda gmina, niezależnie od liczby mieszkańców, będzie uprawniona do utworzenia strefy czystego transportu (do tej pory dotyczyło to jedynie gmin powyżej 100 tys. mieszkańców). Jednocześnie gminy liczące powyżej 100 tys. mieszkańców będą zobowiązane do ustanowienia takiej strefy (przy czym taki obowiązek został odłożony aż do 2030 r. ) Można zatem się spodziewać pojawienia się w przyszłości większej liczby stref niskoemisyjnych.
Bardzo szeroko (zdaniem niektórych obserwatorów zbyt szeroko) poszerzono zakres pojazdów uprawionych do wjazdu do strefy. Uprawnionymi mają być nie tylko pojazdy zeroemisyjne (np. elektryczne), lecz także (co jest dość kontrowersyjne) także pojazdy zasilane gazem LPG oraz pojazdy spełniające określone normy emisji spalin Euro (w latach 2021-2025 spełniające co najmniej normę Euro 4, w latach 2026-2030 spełniające co najmniej normę Euro 5, w latach 2031-2035 spełniające co najmniej normę Euro 6) na podstawie odpowiedniego oznaczenia na szybie pojazdu (oznaczenia będą wydawać SKP). Do strefy będą mogły także wjeżdżać pojazdy należące do mikro i małych przedsiębiorców prowadzących działalność na terenie strefy oraz pojazdy kierowane przez osoby wjeżdżające do strefy w celu pomocy innym osobom w niezbędnych sprawach życia codziennego (bez względu na poziom emisji). Wymagania obowiązujące w strefach czystego transportu nie będą dotyczyć samochodów należących do mieszkańców tej strefy.
Ponadto, gmina będzie mogła dopuścić poruszanie się po tej strefie za pomocą pojazdów nie spełniających warunków, w okresie nie dłuższym niż 3 lata od dnia przyjęcia uchwały, pod warunkiem uiszczenia opłaty przez użytkownika pojazdu (nie wyższa niż 2,50 zł za godzinę poruszania się po strefie).
- Carsharing
W projekcie wprowadza się definicję carsharingu (usługi współdzielenia jako formy najmu krótkoterminowego pojazdu za pomocą systemu komunikacji elektronicznej na czas nie dłuższy niż 24h). W celu promowania carsharingu przewiduje się zwolnienie takich pojazdów z opłat za parkowanie oraz możliwość poruszania się po buspasach (do końca 2025 r.).
- Buspasy
Planowane jest także poszerzenie grupy pojazdów uprawnionych do poruszenia się po buspasach o pojazdy objęte carsharingiem oraz pojazdy zasilane wodorem. Dodatkowo, wprowadzono rozwiązania administracyjne zmierzające do usprawnienia tworzenia buspasów. Władze samorządowe będą miały możliwość zwrócenia się do GDDKiA z wnioskiem o wyznaczenie buspasów na drogach szybkiego ruchu i autostradach w granicach miast i metropolii.
- Amortyzacja pojazdów niskoemisyjnych
Nowela zmierza także do wprowadzenia korzystniejszych zasad amortyzacji dla pojazdów niskoemisyjnych (limit amortyzacji, która może być odliczana w kosztach uzyskania przychodów), co ma przełożyć się na zwiększenie ich popularności.
Utrzymany zostanie limit amortyzacji dla pojazdów elektrycznych (do kwoty 225 tys. zł). Taką samą stawką amortyzacji zostaną objęte pojazdy napędzane wodorem (do tej pory 150 tys. zł).
Jednocześnie planowane jest stopniowe zmniejszenie poziomu amortyzacji dla pojazdów spalinowych i hybrydowych, które do końca 2025 r. będą amortyzowane do kwoty 150 tys. zł, a w późniejszym czasie tylko do wysokości 100 tys. zł. Od roku 2026 koszty użytkowania pojazdów spalinowych przez przedsiębiorców będą w konsekwencji wyższe.
- Opłaty drogowe i środowiskowe
Projektowane przepisy wprowadzają zwolnienie z opłat za przejazdy po autostradach płatnych dla autobusów zeroemisyjnych, pojazdów elektrycznych i napędzanych wodorem o masie powyżej 3,5 tony (wzorem niektórych innych państw Europy Zachodniej). Planowana nowela ma zwolnić tę samą kategorię pojazdów z obowiązku tzw.
e-myta.
- Rozwój paliwa wodorowego
Projekt nowelizacji wypełnia istotną lukę poprzez poszerzenie przepisów o uregulowania dotyczące wykorzystania wodoru w zasilaniu pojazdów (chodzi o energię elektryczną wytworzoną z wodoru w zainstalowanych w pojeździe ogniwach paliwowych). Projekt wprowadza m.in. definicję stacji (punktu) ładowania wodoru.
- Instalacja ładowarek do pojazdów elektrycznych
Proponowane zmiany mają wprowadzić bardziej przejrzystą i łatwiejszą procedurę instalacji ładowarek na parkingach wielostanowiskowych we wspólnotach lub spółdzielniach mieszkaniowych.
Użytkownik pojazdu będzie mógł złożyć wniosek do zarządcy nieruchomości o instalację punktu ładowania. Zarządca nieruchomości będzie mógł odmówić tylko w ściśle określonych w ustawie przypadkach. Brak odpowiedzi zarządcy na złożony wniosek w terminie 60 dni od złożenia będzie, równoznaczny z wyrażeniem zgody na instalację punktu ładowania (o ile wniosek spełnia wymogi określone w ekspertyzie oraz wszelkie koszty związane z instalacją punktu ładowania pokryje wnioskodawca). W przypadku zabytkowych kamienic, decyzję o ewentualnym montażu tego typu punktu ładowania, uzależnia się od zgody konserwatora zabytków.
- Zamówienia publiczne
Nowela wprowadza nowe minimalne poziomy pojazdów niskoemisyjnych objętych zamówieniami publicznymi, które będą miały zastosowanie do zamówień w dwóch wskazanych w ustawie okresach od 2021 r. do 2030 r. (po tym czasie spodziewane jest wprowadzenie bardziej restrykcyjnych zasad).
Zamawiający powinien zapewnić, aby:
- udział pojazdów elektrycznych lub napędzanych wodorem kategorii M1, M2, N1 w całkowitej liczbie pojazdów tych kategorii objętych zamówieniami wynosił co najmniej 22%;
- udział pojazdów napędzanych paliwami alternatywnymi kategorii N2 i N3 w całkowitej licznie pojazdów tych kategorii objętych zamówieniami wynosił co najmniej 9%;
- udział autobusów wykorzystujących do napędu paliwa alternatywne, w całkowitej liczbie autobusów objętych zamówieniami wynosił co najmniej 46%, przy czym połowa tego udziału ma być osiągnięta przez autobusy zeroemisyjne.
Projektowane przepisy obejmą zamówienia dotyczące zakupu, leasingu, najmu lub dzierżawy pojazdów oraz świadczenia niektórych usług, w tym w zakresie publicznego transportu drogowego, transportu i doręczenia przesyłek pocztowych lub paczek, oraz wywozu odpadów (o ile zamawiający ma obowiązek stosowania procedur zamówień publicznych). Projektowane przepisy będą zatem miały istotny wpływ na działalność przedsiębiorców realizujących usługi publiczne i usługi publicznego transportu zbiorowego (obowiązek zwiększenia udziału pojazdów niskoemisyjnych we flocie pojazdów).
- Kompetencje Urzędu Dozoru Technicznego
Urząd Dozoru Technicznego („UDT”) będzie miał poszerzone uprawnienia kontrolne wobec stacji ładowania, w tym punktów ładowania stanowiącego element infrastruktury ładowania drogowego transportu publicznego, stacji gazu ziemnego oraz stacji tankowania wodoru, w zakresie ich bezpiecznej eksploatacji i spełniania wymagań określonych w przepisach wykonawczych do ustawy. Prezes UDT będzie posiadał w szczególności kompetencję do przeprowadzenia z urzędu kontroli doraźnych, w szczególności w przypadku podejrzenia wystąpienia zagrożenia dla bezpieczeństwa użytkowników.
