mec. Tomasz Kański, AKADEMIA PRAWA GOSPODARCZEGO CZ. 731, Dziennik Gazeta Prawna
W przypadku podziału przez wydzielenie spółka dzielona istnieje dalej obok spółki przejmującej. Z jakiego rodzaju następstwem procesowym mamy wtedy do czynienia?
Następstwem procesowym jest wstąpienie nowego podmiotu do procesu w miejsce dotychczasowej strony powodowej lub pozwanej. Rozróżnia się następstwo procesowe, do którego dochodzi bez zgody drugiej strony procesu (np. w przypadku ustania bytu prawnego podmiotu) oraz następstwo procesowe uzależnione od zgody drugiej strony procesu (art. 192 pkt 3 k.p.c.). W przypadku wydzielenia należy pamiętać o postanowieniach art. 531 k.s.h. w związku z art. 529 par. 2 k.s.h., zgodnie z którymi z dniem wydzielenia spółka przejmująca wstępuje w prawa i obowiązki spółki dzielonej określone w planie podziału. Na tej podstawie można twierdzić, że spółka przejmująca powinna automatycznie zastąpić spółkę dzieloną w procesach wymienionych w planie podziału. Główny argument związany jest z faktem, iż przejście praw i obowiązków następuje w wyniku sukcesji uniwersalnej, zatem nie może być uzależnione od zgód osób trzecich. Przeciwnicy tego poglądu twierdzą, że art. 531 k.s.h. nie dotyczy przejścia praw i obowiązków procesowych i uważają, że w przypadku wydzielenia ma zastosowanie przepis art. 192 pkt 3 k.p.c., warunkujący zastąpienie w procesie spółki dzielonej przez przejmującą od zgody drugiej strony procesu.
Z orzeczenia SN z 2005 roku (V CK 708/04) można wnosić, że automatyczne wejście do procesu uzasadnione jest sukcesją uniwersalną, a z taką mamy do czynienia w przypadku wydzielenia. Z drugiej strony w orzeczeniu z 2009 roku (I CZ 7/09) sąd opowiedział się za stosowaniem art. 192 pkt 3 k.p.c. do następstwa procesowego w przypadku wydzielenia. W praktyce nie można wykluczyć ryzyka, że druga strona procesu będzie oponować twierdzeniom spółki przejmującej o jej automatycznym zastąpieniu spółki dzielonej w procesie, zaś sąd podzieli takie stanowisko. Dlatego warto, aby spółka dzielona oraz przejmująca uzgodniły zawczasu zasady działania na wypadek odmowy przez sąd uznania automatycznego zastąpienia w procesie spółki dzielonej przez przejmującą.