Gazeta Prawna, Tygodnik Podatkowy, Magdalena Majkowska, komentują: Sławomir Łuczak, Mariusz Jabczyński
Osoba reprezentująca przedsiębiorcę zagranicznego w polskim oddziale firmy powinna samodzielnie odprowadzać zaliczki na podatek dochodowy od otrzymywanego wynagrodzenia.
Oddział przedsiębiorcy zagranicznego, zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, jest jedną z form prowadzenia na terytorium Polski działalności gospodarczej przez zagranicznych przedsiębiorców. W praktyce częste są przypadki, w których przedsiębiorcy zagraniczni wyznaczają jako swojego reprezentanta w polskim oddziale jednego ze swoich pracowników, który z punktu widzenia polskich przepisów podatkowych zachowuje status nierezydenta. Taki reprezentant przez cały okres pozostawania w Polsce nie wykonuje pracy na rzecz oddziału, nie jest podporządkowany i nie podlega kierownictwu oddziału. Osoba ta wykonuje pracę wyłącznie na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego, tj. spółki macierzystej oddziału.
W konsekwencji nie dochodzi do nawiązania stosunku pracy pomiędzy osobą reprezentującą przedsiębiorcę zagranicznego i jego polskim oddziałem. Zdarza się natomiast, że z przyczyn technicznych część wynagrodzenia za pracę takiej osoby jest wypłacana przez przedsiębiorcę zagranicznego za pośrednictwem oddziału. Oddział pełni wówczas funkcje pośrednika w przekazaniu środków finansowych pracownikowi przedsiębiorcy zagranicznego. W praktyce pojawiają się natomiast wątpliwości, czy jest on również płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy takiej osoby.
Przejęcie obowiązków płatnika
Jak wskazuje mec. Sławomir Łuczak, radca prawny, partner w Zespole Podatkowym Sołtysiński Kawecki i Szlęzak, w takich sytuacjach niektóre organy podatkowe uznają, że mimo braku stosunku pracy pomiędzy oddziałem i osobą reprezentującą przedsiębiorcę zagranicznego oddział jest płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych od wynagrodzenia uzyskiwanego przez taką osobę.
– Organy podatkowe argumentują, że oddział i przedsiębiorca zagraniczny stanowią jedną osobę prawną, a w konsekwencji dochodzi do przejęcia przez oddział obowiązków płatnika zaliczek na podatek dochodowy – mówi Sławomir Łuczak. Podkreśla jednak, że urzędy skarbowe nie wskazują żadnej podstawy prawnej uzasadniającej twierdzenie o transferze tych obowiązków.
Zróżnicowanie opodatkowania
Mecenas Mariusz Jabczyński, radca prawny w Zespole Podatkowym Kancelarii Sołtysiński Kawecki i Szlęzak, zwraca uwagę, że powyższe stanowisko organy podatkowe stosują tylko w stosunku do przedsiębiorców zagranicznych.
– Odnośnie do polskich spółek i ich polskich oddziałów organy nie mają wątpliwości, że oddział może być pracodawcą i co za tym idzie, płatnikiem zaliczek na podatek dochodowy od osób fizycznych wyłącznie od przychodów ze stosunku pracy wypłacanych zatrudnionym przez siebie pracownikom – mówi Mariusz Jabczyński. Ekspert dodaje, że pogląd ten wynika m. in. z pism naczelnika Drugiego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 22 sierpnia 2006 r. (nr 1472/ DPC/415-49/06/PK) oraz z 6 października 2004 r. (nr US72/RPŁ/423-90/MM/04). Naczelnik urzędu skarbowego ponadto wyraźnie wskazał, że możliwe są sytuacje, w których oddział nie pełni samodzielnej funkcji płatnika.
Z kolei w interpretacjach z 15 czerwca 2007 r. oraz z 17 września 2007 r. ten sam organ podatkowy jednoznacznie stwierdził, że warunkiem istnienia obowiązków płatnika dla określonego podmiotu jest fakt dokonywania świadczeń przez ten podmiot na rzecz osób będących jego pracownikami (pisma nr 1472/DPC/415-54/07/MM oraz nr 1472/ DPC/415-85/07/PK).
– Brak jest jednak podstaw do różnicowania sytuacji prawnopodatkowej pracowników polskich spółek posiadających oddziały i pracowników przedsiębiorców zagranicznych posiadających oddziały w Polsce – podkreśla Mariusz Jabczyński. W ocenie eksperta takie postępowanie organów podatkowych można uznać za naruszenie art. 32 ust. 2 konstytucji oraz przepisów wspólnotowych.
Obowiązki płatnika zaliczek na PIT
Sławomir Łuczak zwraca uwagę, że z art. 31 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wynika, że obowiązki płatnika zaliczek na podatek dochodowy z tytułu przychodów ze stosunku pracy zostały nałożone wyłącznie na podmioty, od których pracownicy uzyskują przychody ze stosunku pracy. Zdaniem eksperta nie będąc pracodawcą (zakładem pracy), polski oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie może pełnić funkcji płatnika wobec wynagrodzeń wypłacanych przez przedsiębiorcę zagranicznego swojemu pracownikowi, nie naruszając przy tym regulacji ustawy o PIT.
– Co więcej, z art. 44 ust. 3a ustawy o PIT wyraźnie wynika, że podatnicy uzyskujący dochody ze stosunku pracy z zagranicy obowiązani są do samodzielnego obliczania i wpłacania zaliczek na podatek od uzyskanego dochodu – podkreśla Sławomir Łuczak.
Ekspert wskazuje, że w przypadku pracowników przedsiębiorców zagranicznych reprezentujących tych przedsiębiorców w ich polskich oddziałach dochody uzyskiwane przez te osoby są dochodami ze stosunku pracy z zagranicy. Potwierdzenie tego stanowiska można znaleźć w piśmie Ministerstwa Finansów z 14 czerwca 2005 r. (nr PB7/033-0337-831/05/HM).
– W konsekwencji zasada samodzielnego obliczania i wpłacania zaliczek na podatek dochodowy znajduje zastosowanie do osób reprezentujących zagranicznego przedsiębiorcę w polskim oddziale firmy – twierdzi Sławomir Łuczak. Zwraca uwagę, że art. 44 ust. 3a ustawy o PIT przewiduje stosowanie do obliczania zaliczek na podatek najniższej stawki podatkowej wynikającej ze skali niezależnie od wysokości osiągniętego dochodu.
Wzajemne uprawnienia i obowiązki
W ocenie Sławomira Łuczaka przyjęcie stanowiska, zgodnie z którym obowiązki płatnika spoczywają na oddziale przedsiębiorcy zagranicznego, wprowadzałoby ogromne wątpliwości i niejasności również na gruncie poza podatkowym. Pojawiają się pytania o charakter prawny stosunków reprezentanta przedsiębiorcy zagranicznego w oddziale z oddziałem, a w konsekwencji również o wzajemne uprawnienia i obowiązki tych podmiotów na płaszczyźnie prawa pracy oraz w zakresie transgranicznych regulacji ubezpieczeń społecznych.
– Na szczęście dla podatników stanowisko organów podatkowych nie znajduje potwierdzenia w orzecznictwie sądów administracyjnych – podsumowuje Sławomir Łuczak.
Samodzielne odprowadzanie zaliczek
Podatnicy uzyskujący dochody z zagranicy są obowiązani w terminie do 20 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dochód był uzyskany, a za grudzień – w terminie złożenia zeznania podatkowego, wpłacać zaliczki miesięczne, stosując do uzyskanego dochodu najniższą stawkę podatkową wynikającą ze skali niezależnie od wysokości osiągniętego dochodu (tj. 19 proc. w 2008 r. i 18 proc. w 2009 roku.).
Z orzecznictwa sądów
WSA w Warszawie z w wyroku z 26 czerwca 2008 r. zwrócił uwagę, że przepis art. 31 ustawy o PIT posługuje się pojęciem zakładu pracy, z którego ustawodawca całkiem świadomie zrezygnował przy okazji nowelizacji kodeksu pracy w 1996 roku. Stąd też zarówno w orzecznictwie, jak i w piśmiennictwie obowiązki płatnika są przypisywane pracodawcy. Znajduje to swoje potwierdzenie w wykładni systemowej. Jeżeli mamy do czynienia z zagraniczną osobą prawną, która ma swój oddział w Polsce, to pracodawcą może być zarówno zagraniczna osoba prawna, jak i jej oddział w Polsce. Uznanie oddziału za płatnika wymaga jednak wykazania, że ma on przymiot zakładu pracy (pracodawcy).
PODSTAWA PRAWNA
Art. 31, art. 44 ust. 3a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).