Gazeta Prawna, Tygodnik Podatkowy Magdalena Majkowska, komentują Sławomir Łuczak i Piotr Andrzejak
W przypadku zbycia akcji w spółce komandytowo- -akcyjnej w celu ich umorzenia bez wynagrodzenia po stronie akcjonariusza, którego akcje są umarzane, nie powstaje przychód do opodatkowania.
Spółka komandytowo-akcyjna jest obecnie jednym z częściej używanych instrumentów wspólnego prowadzenia działalności przez kilka podmiotów, a w szczególności osób fizycznych. W pewnych przypadkach pożądanym rozwiązaniem biznesowym może być umorzenie całości lub części akcji jednego z akcjonariuszy bez wynagrodzenia. Nie następuje w takim przypadku zmniejszenie funduszy własnych spółki przy jednoczesnej zmianie składu bądź parytetu akcjonariuszy. Istotna staje się natomiast kwestia ewentualnego opodatkowania podatkiem dochodowym akcjonariusza, którego akcje są umarzane.
Zdaniem mec. Piotra Andrzejaka, radcy prawnego i doradcy podatkowego w zespole podatkowym Kancelarii Sołtysiński, Kawecki i Szlęzak, w przypadku umorzenia bez wynagrodzenia akcji w spółce komandytowo-akcyjnej, należących do akcjonariusza będącego osobą fizyczną, nie powstaje po jego stronie dochód podlegający opodatkowaniu PIT.
Umorzenie bez wynagrodzenia
Spółka komandytowo-akcyjna jest regulowana przepisami kodeksu spółek handlowych (k.s.h.). Mecenas Sławomir Łuczak, partner w zespole podatkowym Kancelarii Sołtysiński, Kawecki i Szlęzak wskazuje, że spółka komandytowo-akcyjna jest handlową spółką osobową, przy czym w zakresie jej funkcjonowania odpowiednie zastosowanie znajdują niektóre przepisy dotyczące spółki akcyjnej. Chodzi tu w szczególności o regulacje dotyczące akcji, kapitału zakładowego czy też wkładów akcjonariuszy.
Akcje spółki komandytowo-akcyjnej mogą być umorzone w przypadku, gdy statut tak stanowi: za zgodą akcjonariusza w drodze ich nabycia przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody akcjonariusza (umorzenie przymusowe). Umorzenie akcji wymaga uchwały walnego zgromadzenia. Uchwała powinna określać m.in. podstawę prawną umorzenia, wysokość wynagrodzenia przysługującego akcjonariuszowi akcji umorzonych bądź uzasadnienie umorzenia akcji bez wynagrodzenia oraz sposób obniżenia kapitału zakładowego.
– W rezultacie, za zgodą akcjonariusza dopuszczalne jest umorzenie akcji tego akcjonariusza bez wynagrodzenia w trybie wykupu akcji przez spółkę w celu ich umorzenia – mówi Sławomir Łuczak.
Ustawa o PIT w art. 24 ust. 5 wskazuje jako dochód z udziału w zyskach osób prawnych dochód faktycznie uzyskany z tego udziału, w tym także dochód z umorzenia akcji oraz dochód uzyskany z odpłatnego zbycia akcji na rzecz spółki w celu ich umorzenia.
Ponieważ spółka komandytowo-akcyjna nie posiada osobowości prawnej, przepis ten nie znajduje zastosowania do dochodów osiąganych ze zbycia akcji w tej spółce w celu ich umorzenia – podkreśla Piotr Andrzejak.
Sławomir Łuczak wyjaśnia, że na podstawie art. 8 ustawy o PIT przychody z udziału w spółce niebędącej osobą prawną określa się proporcjonalnie do prawa wspólnika w udziale w zysku. Zasadę proporcji stosuje się także w odniesieniu do kosztów uzyskania przychodów, wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów oraz straty u każdego wspólnika. W przypadku braku przeciwnego dowodu przyjmuje się, że prawa do udziału w zysku są równe.
– Jeżeli podatnik uzyska przychody z tytułu udziału w zysku spółki niemającej osobowości prawnej, ma prawo do opodatkowania takich przychodów w sposób określony w art. 30c ustawy o PIT, a zatem jako dochodów z pozarolniczej działalności gospodarczej z zastosowaniem liniowej stawki podatku – mówi Sławomir Łuczak. W ocenie eksperta przychody osiągane przez wspólnika z uczestnictwa w spółce osobowej w tym wypadku nie mogą być kwalifikowane jako dochody z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, lecz należy je klasyfikować jako dochody z pozarolniczej działalności gospodarczej.
Przychody z kapitałów pieniężnych
Z kolei, w świetle art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się m.in. należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną oraz papierów wartościowych. Jak zauważa Piotr Andrzejak, akcje są papierami wartościowymi, zarówno w jednolitej opinii doktryny prawa cywilnego, jak i na gruncie ustawy z 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi.
– Ponieważ do spółki komandytowo-akcyjnej odpowiednie zastosowanie znajdują przepisy regulujące funkcjonowanie spółki akcyjnej, należy stwierdzić, że akcje w spółce komandytowo-akcyjnej są papierami wartościowymi. Zasadniczo zatem przychody ze zbycia akcji w tej spółce w celu ich umorzenia należałoby kwalifikować do przychodów z kapitałów pieniężnych – wskazuje Piotr Andrzejak.
Sławomir Łuczak zwraca jednak uwagę, że dla ustalenia istnienia przychodu z kapitałów pieniężnych znaczenie ma nie faktyczne otrzymanie dochodu, lecz okoliczność, w której określona kwota czy świadczenie jest podatnikowi należne z uwagi na odpłatny charakter zbycia akcji.
– W sytuacji gdy zbycie akcji w spółce komandytowo-akcyjnej następuje za zgodą akcjonariusza bez wynagrodzenia, po stronie spółki nie powstaje obowiązek zapłaty wynagrodzenia na rzecz akcjonariusza w żadnym terminie – podkreśla Sławomir Łuczak. Dodaje, że akcjonariusz taki nie ma zatem roszczenia o zapłatę wynagrodzenia i nie uzyska przysporzenia majątkowego będącego ekwiwalentem posiadanych wcześniej akcji.
– W efekcie po stronie takiego akcjonariusza nie powstaje przychód należny w rozumieniu art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy o PIT – twierdzi Sławomir Łuczak.
Brak przychodu do opodatkowania
Zdaniem Piotra Andrzejaka, w takiej sytuacji nie powstanie także przychód z tzw. innych źródeł, o którym mowa w art. 20 ustawy o PIT. Zgodnie bowiem z ogólną zasadą przychodami są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.
– W przypadku zbycia akcji w spółce komandytowo-akcyjnej w celu ich umorzenia bez wynagrodzenia akcjonariusz nie otrzymuje ani nie są stawiane do jego dyspozycji jakiekolwiek środki pieniężne lub inne świadczenia.
Nie powstaje zatem po jego stronie ani przychód należny, ani faktycznie nie otrzymuje on żadnego świadczenia wynikającego ze zbycia akcji w celu ich umorzenia – podsumowuje Piotr Andrzejak.
Ważne
W przypadku zbycia przez akcjonariusza akcji spółce komandytowo-akcyjnej w celu ich umorzenia bez wynagrodzenia nie otrzyma on żadnego świadczenia i nie powstanie po jego stronie przychód należny ani przychód otrzymany w rozumieniu odpowiednio art. 17 ust. 1 pkt 6 oraz art. 11 ust. 1 ustawy o PIT. W rezultacie akcjonariusz nie będzie obowiązany do wykazywania zbycia akcji w spółce komandytowo-akcyjnej w celu ich umorzenia w rozliczeniach podatkowych roku, w którym takie zbycie nastąpi. Stanowisko to jest zgodne m.in. z opinią dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 31 października 2008 r. (IP-PB1-415-917/08-2/AŻ)
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową prawa handlowego, której celem jest prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą. Jej cechą charakterystyczną jest występowanie dwóch kategorii wspólników: co najmniej jednego wspólnika, który wobec wierzycieli za zobowiązania spółki odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz) i co najmniej jednego wspólnika będącego akcjonariuszem, który nie odpowiada za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli
PODSTAWA PRAWNA
Art. 8, art. 9a ust. 3, art. 24 ust. 5, art. 11 ust. 1, art. 17 ust. 1 pkt 6 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t. j. Dz. U. z 2000 r., nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
