Gazeta Prawna, Sławomir Paruch, wspólnik w kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak, kierujący Departamentem Prawa Pracy
Szczegółowe określenie w umowie o pracę dni, a nawet godzin pracy prowadzi do konieczności uzgadniania każdej zmiany w rozkładzie czasu pracy z pracownikiem.
Pracodawcy nie mogą zlecać pracownikom, z którymi podpisali umowy szczegółowo określające rozkład czasu pracy w poszczególnych dniach i godzinach, wykonywania pracy w inne dni i w innych godzinach.
Jeśli przykładowo w umowie o pracę ze sprzedawcą w sklepie spożywczym właściciel sklepu uzgodnił klauzulę, że pracownik będzie wykonywał pracę od poniedziałku do piątku od godz. 8 do godz. 16, a po kilku miesiącach od zatrudnienia pracownika zdecydował się zmienić godziny otwarcia sklepu z godz. 8 rano na godz. 7 – to musi uzyskać na wcześniejsze przychodzenie do pracy pisemną zgodę zatrudnionego.
Obowiązek konsultacji
Jeśli pracownik odmówi wykonania polecenia, twierdząc, że dla niego ważne jest rozpoczynanie pracy o godz. 8, bo wcześniej zawozi dziecko do żłobka pracodawca będzie miał kłopot. A musi się z tym liczyć. Pracownik może w takiej sytuacji stwierdzić np., że tylko przy wcześniej ustalonych godzinach zdecydował się podjąć u pracodawcy pracę. Co wówczas?
Zmiana warunków umowy
Prawo zezwala tylko w wyjątkowych sytuacjach, tj. w przypadkach, w których uzasadniona jest praca w godzinach nadliczbowych, wydawać polecenie pracy w inne dni lub godziny. Nie można natomiast zmienić rozkładu czasu pracy, tj. zmienić na stałe dni i godzin pracy. Takie zmiany stanowią bowiem istotną zmianę umowy o pracę (zmianę warunków zatrudnienia) i wymagają zgody pracownika. Umowę zmienić można jedynie na mocy porozumienia stron (często zwanego aneksem), jeżeli pracownik wyraża zgodę na taką zmianę. Pracodawca może wręczyć też pracownikowi wypowiedzenie zmieniające. Jeżeli pracownik nie przyjmie takiej propozycji, to umowa o pracę zostanie rozwiązana.
Aby zmienić zatem godziny pracy, tak aby odbywały się między godz. 7 a godz. 15, zamiast od godz. 8 do 16, konieczne będzie więc zawarcie z pracownikiem porozumienia lub dokonanie wypowiedzenia zmieniającego.
Tylko wymiar czasu pracy
Przepisy prawa pracy nie przewidują obowiązku uzgodnienia rozkładu czasu pracy w umowie o pracę. Z perspektywy czasu pracy umowa powinna określać jedynie wymiar czasu pracy (pełny lub niepełny). Jeżeli u pracodawcy obowiązuje regulamin pracy, to rozkład czasu pracy powinien zostać ustalony w takim regulaminie.
Zaletą takiego rozwiązania jest możliwość dokonania zmiany rozkładu określonego w regulaminie pracy bez zgody pracownika. Ustalenie rozkładu czasu pracy leży bowiem w sferze uprawnień organizacyjnych pracodawcy. Gdy w zakładzie działają związki zawodowe, konieczne jest jednak spełnienie wymogów konsultacji ze związkami.
Dla przykładu: jeżeli regulamin pracy określa czas pracy od poniedziałku do piątku w godzinach od godz. 8 do 16 (i umowy poszczególnych pracowników nie zawierają odrębnych uzgodnień w tym zakresie) i pracodawca chce zmienić go tak, aby praca była wykonywana od godz. 7 do 15, to może to zrobić poprzez samą zmianę regulaminu (bez konieczności zmiany umów z poszczególnymi pracownikami).
