Trwają prace nad projektem nowej ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary („Ustawa”). W dniu 17 października 2018 roku opublikowano nową wersję projektu Ustawy.
Główne założenia nowelizacji
Podstawowym zadaniem nowej Ustawy ma być zwiększenie efektywności mechanizmu przeciwdziałania i zwalczania poważnej przestępczości gospodarczej i skarbowej, włączając w to przestępstwa o charakterze korupcyjnym. Za skuteczne narzędzia mają posłużyć przede wszystkim poszerzenie zakresu odpowiedzialności, nowe obowiązki nakładane na podmioty zbiorowe oraz surowsze sankcje.
Podmiot zbiorowy – kogo dotyczą zmiany?
Podmiotami zbiorowymi w rozumieniu ustawy są osoby prawne i jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, którym odrębne przepisy przyznają zdolność prawną, mające siedzibę lub prowadzące działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, a w poszczególnych przypadkach również mające siedzibę lub prowadzące działalność za granicą.
Najważniejsze rozwiązania
- Brak zamkniętego katalogu przestępstw, za które odpowiedzialność mogą ponieść podmioty zbiorowe –
w praktyce odpowiedzialność będzie dotyczyć m.in. wszelkich przestępstw związanych z obrotem gospodarczym, przestępstw karno-skarbowych, korupcji publicznej i korupcji w biznesie czy przestępstw przeciwko prawom pracowniczym. - Podmioty zbiorowe będą podlegać odpowiedzialności karnej za zachowania swojego organu lub członka organu, w tym za przestępstwa popełnione w skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach.
- Rozszerzenie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych na przestępstwa popełnione także przez pracownika, osobę uprawnioną do reprezentacji, a nawet podwykonawcę lub innego przedsiębiorcę.
- Podmiot zbiorowy będzie mógł być pociągnięty do odpowiedzialności bez uprzedniego skazania osoby fizycznej prawomocnym wyrokiem sądu.
- Podmiot zbiorowy może zostać pociągnięty do odpowiedzialności, również wtedy gdy zachodzi okoliczność wyłączająca odpowiedzialność karną sprawcy indywidualnego, a także w sytuacji, gdy sprawcy nie wykryto lub nie można go ująć.
- Szczególna ochrona uprawnień pracowniczych wobec osób zgłaszających nieprawidłowości (sygnalistów).
- Odpowiedzialność na podstawie Ustawy nie wyłącza odpowiedzialności cywilnej i administracyjnej podmiotu zbiorowego, a także indywidualnej odpowiedzialności karnej.
- Przepisy nowej Ustawy będą miały zastosowanie również do niektórych przestępstw popełnionych jeszcze przed dniem jej wejścia w życie.
Nowe obowiązki podmiotów zbiorowych
- Wprowadzenie efektywnych procedur w zakresie wykrywania i zapobiegania popełnianiu przestępstw w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
- Wyjaśnianie zgłaszanych informacji dotyczących m.in. podejrzenia popełnienia przestępstwa, niedopełnienia obowiązków lub nadużycia uprawnień, nieprawidłowości w organizacji działalności podmiotu zbiorowego.
Surowe sankcje
Kary:
- Kary pieniężne od 30 000 do 30 000 000 zł (do 60 000 000 zł m.in. w przypadku nie przeprowadzenia wewnętrznego postępowania wyjaśniającego).
- Kara rozwiązania albo likwidacji podmiotu zbiorowego.
Pozostałe sankcje:
- Konfiskata mienia – orzekana przeciwko podmiotowi zbiorowemu również wtedy, gdy ten nie ponosi odpowiedzialności za popełnione przestępstwo.
- Zakaz promocji lub reklamy; zakaz prowadzenia działalności gospodarczej określonego rodzaju.
- Zakaz korzystania z dotacji, subwencji i innych form wsparcia ze środków publicznych i pomocy organizacji międzynarodowych.
- Zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne.
- Obowiązek zwrotu równowartości wsparcia finansowanego środkami publicznymi.
- Obowiązek naprawienia szkody lub zadośćuczynienia; nawiązka do 5 000 000 zł.
- Możliwość zastosowania zarządu przymusowego w toku postępowania; stałe albo czasowe zamknięcie oddziału.
W czym możemy pomóc?
- Przygotowanie i implementacja procedur wymaganych przez Ustawę, w tym wdrożenie systemu raportowania
o nieprawidłowościach i mechanizmów reagowania. - Przeprowadzenie audytu obowiązujących procedur.
- Przygotowanie kodeksu antykorupcyjnego obowiązującego w przedsiębiorstwie.
- Przeprowadzanie odpowiednich szkoleń.
- Przeprowadzanie wewnętrznych postępowań wyjaśniających.
