SEJM: Firmy łatwiej zyskają z biur informacji dane o kontrahencie i skorzystają z pozwów zbiorowych.
W czwartek późnym wieczorem Sejm uchwalił pilotażowy projekt z pakietu „Sto zmian dla firm” wicepremiera Mateusza Morawieckiego. Chodzi o tzw. pakiet wierzycielski, czyli nowelizację dziesięciu ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności.
Nowy rejestr
Firmy zyskają szybszy i prostszy dostęp do informacji o kontrahencie. Otóż wystarczy złożyć wniosek do jednego z pięciu biur informacji gospodarczej (BIG), by zyskać informację ze wszystkich. Biura bowiem będą przekazywać sobie zgromadzone dane. Poza tym dane będą rozszerzone np. o informację o przedawnieniu długu.
Jednocześnie wzmocniona zostanie ochrona przed nierzetelnym wpisem – będzie to czyn nieuczciwej konkurencji lub deliktu, co ułatwi domaganie się odszkodowania bądź zadośćuczynienia.
BIG będę też przyjmować informacje o długach wobec państwa i samorządów, które często decydują, ze względu na ich pierwszeństwo przy egzekucji, czy dochodzenie roszczeń od takiego dłużnika ma sens.
Z kolei nowela ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji daje podstawy do utworzenia Rejestru Należności Publicznoprawnych. Ujawni dłużników z prawomocnie stwierdzonymi zaległościami wobec Skarbu Państwa czy jednostek samorządu terytorialnego, w szczególności w podatkach. Z tym że zaległości nie mogą być niższe niż 5 tys. zł, a na 30 dni przed ujawnieniem w rejestrze dłużnik ma być zawiadomiony o tym rygorze.
Mariusz Haładyj, wiceminister rozwoju, podkreśla, że uzyskiwaniu rzetelnej informacji o kontrahencie nadano priorytet. W wielu wypadkach pozwala ona w ogóle uniknąć kłopotów z uzyskaniem zapłaty.
Szybsze procesy
Nowelizacja też ma usprawnić dochodzenie należności w sądach, w tym na drodze pozwu grupowego, a także poprawić egzekucję.
Przede wszystkim z pozwów zbiorowych skorzystają przedsiębiorcy, np. w sprawach o odszkodowania za straty wynikłe ze sprzedaży wadliwych maszyn czy towarów. Obecnie z tego trybu korzystają tylko konsumenci.
Postępowanie grupowe obejmie też sprawy o bezpodstawne wzbogacenie oraz roszczenia związane z uszkodzeniem ciała lub wywołaniem rozstroju zdrowia, a także najbliższych ofiar śmiertelnych występujących o odszkodowanie lub zadośćuczynienie. Z tym że sąd ma przesądzać, że dane zdarzenie było przyczyną ich szkód, a jej wysokość dowodzona już w odrębnych indywidualnych procesach.
Przyśpieszeniu dość ślamazarnej obecnie procedury pozwu grupowego służyć mają także krótsze terminy i ograniczenia tzw. wpadkowych zażaleń.
– Aby postępowania grupowe był sprawne, potrzebne jest jeszcze odpowiednie przygotowanie sędziów, bo to bardziej skomplikowana procedura niż indywidualny proces – zauważa adwokat Marcin Szymański z Kancelarii Drzewiecki, Tomaszek i Wspólnicy.
Ponadto postępowanie uproszczone ma być rozszerzone na sprawy o wartości sporu do 20 tys. zł – teraz granicą jest 10 tys. zł. Takie postępowanie jest szybkie, bo m.in.pozew, odpowiedź na pozew oraz inne pisma wnoszone są na formularzach, zmiana żądania w trakcie procesu jest niedopuszczalna, a jeżeli sąd uzna, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub utrudnione, może zasądzić odpowiednią sumę według własnej oceny, stosownie do okoliczności sprawy.
Do tej zmiany krytyczną uwagę zgłosił Sąd Najwyższy. Wskazał, że tak duże zwiększenie wartości sporu jeszcze bardziej obciąży sądy. Uwaga ta dziwi, bo te sprawy i tak trafiłyby na wokandę.
Zabezpieczenia, ugody
Z pewnością sądom przybędzie pracy z powodu nowego obowiązku: wpisywania do ksiąg wieczystych sądowych zakazów zbywania nieruchomości. Ten obowiązek, jak też ustanowienie rygoru nieważności zbycia lub obciążenia nieruchomości albo spółdzielczego prawa do lokalu wbrew sądowemu zakazowi, mają zwiększyć efektywność sądowych zabezpieczeń na czas procesu.
– To bardzo pożądana regulacja, gdyż tymczasowe nakazy i zakazy sądowe nie są dostatecznie odstraszające i wiele osób czy firm świadomie je narusza – wskazuje Maciej Zwoliński, adwokat z Kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak. – Można postulować rozszerzenie na inne czynności prawne dokonane wbrew zakazowi sądowemu.
Ułatwić egzekucję ma też wydłużenie okresu po wyroku, po którym następuje upadek zabezpieczenia w razie wygrania sprawy przez powoda. Chodzi o to, aby mógł zdążyć wszczącie egzekucji. Z kolei poprawić egzekucję ma rozszerzenie obowiązku wyjawienia majątku wobec komornika na transakcje dłużnika z ostatnich pięciu lat.
Nowela ma też zachęcić do ugód w sporach z udziałem organu administracji rządowej i państwowych jednostek. Obecnie dochodzi do nich sporadycznie, bo kierownicy zwyczajnie obawiają się odpowiedzialności. W ustawie o finansach publicznych dodano nowy art. 54a, który określa, kiedy jednostki sektora finansów publicznych powinny korzystać z ugody. Kryteria są jednak ogólne i dopiero życie pokaże, czy ta zmiana zachęci państwowych menedżerów do polubownego rozwiązywania sporów.
To jedna strona reform. Nad drugą pracuje Ministerstwo Sprawiedliwości. Wiceminister Łukasz Piebiak zapewnia, że już teraz MS priorytetowo traktuje wydziały gospodarcze w obsadzie przez nowych sędziów. Rozważa też wprowadzenie sankcji, podwyższenie odsetek za opóźnioną zapłatę, oraz podwyższenie zwrotu kosztów dla strony spowalniającej postępowanie.