NACZELNY SĄD ADMINISTRACYJNY
Jeżeli w postępowaniu w sprawie wydania decyzji środowiskowej nie jest przeprowadzana ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, to postępowanie takie nie stanowi tzw. postępowania wymagającego udziału społeczeństwa.
W takim postępowaniu organizacji ekologicznej nie przysługuje szczególne uprawnienie procesowe polegające na możliwości złożenia odwołania od decyzji, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji, także w przypadku, gdy nie brała ona udziału w postępowaniu przed organem pierwszej instancji. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 9 czerwca 2016 r., w którym oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 15 maja 2014 r. (IVSA/Wa2909 /13).
Stan faktyczny
Inwestor złożył wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla budowy centrum handlowego. Prezydent miasta uznał, że w postępowaniu tym nie ma konieczności przeprowadzania oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. Organ wydał decyzję środowiskową, od której żadna ze stron postępowania w ustawowym terminie nie złożyła odwołania. Odwołanie złożyło jednak stowarzyszenie będące organizacją ekologiczną. Stowarzyszenie nie brało udziału w postępowaniu przed organem I instancji. W odwołaniu stowarzyszenie złożyło wniosek o dopuszczenie do udziału w postępowaniu. Samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) w drodze postanowienia uznało, że odwołanie stowarzyszenia jest niedopuszczalne. Nie ma w tym przypadku zastosowania przepis przyznający organizacji ekologicznej prawo wniesienia odwołania od decyzji wydanej w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji, również w sytuacji, gdy nie brała ona udziału w postępowaniu prowadzonym przez organ I instancji (art.44 ust. 2 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko). W przedmiotowym postępowaniu nie przeprowadzano oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko, zatem udział czynnika społecznego w tej sprawie nie był konieczny.
Nie zostały również spełnione przesłanki umożliwiające udział organizacji ekologicznej w postępowaniu na zasadach ogólnych, tj. jako organizacji społecznej (art.31 k.p.a.), ponieważ stowarzyszenie nie brało udziału w postępowaniu przed organem I instancji. Gdyby toczyło się postępowanie odwoławcze na wniosek innego uprawnionego podmiotu (strony), SKO miałoby obowiązek zbadać wniosek stowarzyszenia o dopuszczenie do udziału w postępowaniu i, w razie jego uwzględnienia, rozpatrzeć odwołanie. Ponieważ jednak żadna ze stron postępowania nie zaskarżyła decyzji, postępowanie odwoławcze w ogóle nie zostało wszczęte i SKO nie mogło rozpatrzeć wniosku stowarzyszenia o dopuszczenie do postępowania.
Rozstrzygnięcie
Wojewódzki Sąd Administracyjny podzielił w całości argumentację SKO i oddalił skargę stowarzyszenia na postanowienie SKO. Stowarzyszenie złożyło skargę kasacyjną od wyroku WSA, jednak NSA oddalił tę skargę. NSA podzielił stanowisko WSA, że w obecnie obowiązującym systemie prawa ochrony środowiska występują dwa rodzaje decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach: te, których wydanie było poprzedzone przeprowadzeniem oceny oddziaływania na środowisko, czyli wymagające udziału społeczeństwa oraz te, które mogą być wydane bez tej części postępowania. Stosownie do art. 44 ust. 1 i ust. 2 ustawy o dostępie do informacji, udział organizacji ekologicznych możliwy jest jedynie w tych postępowaniach, w których wymagany jest udział społeczeństwa. Wówczas wniesienie odwołania jest równoznaczne ze zgłoszeniem chęci uczestniczenia w takim postępowaniu.
W niniejszej sprawie stowarzyszenie odwołało się od decyzji organu I instancji stwierdzającej brak potrzeby przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko dla planowanego przedsięwzięcia, a zatem wydanej w postępowaniu, w którym nie był wymagany udział społeczeństwa. Oznacza to, iż nie miało ono legitymacji do wystąpienia z odwołaniem na podstawie ustawy o dostępie do informacji. Stowarzyszenie nie spełniło również wymogów uprawniających do uczestniczenia w postępowaniu na zasadach ogólnych (art.31 k.p.a.).
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 9 czerwca 2016 r., sygn. akt II OSK 2415/14.
KOMENTARZ: Tomasz Duchniak radca prawny, kancelaria Sołtysiński Kawecki & Szlęzak.
Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko w art. 5 przewiduje, że każdy ma prawo uczestniczenia, na warunkach określonych ustawą, w postępowaniu wymagającym udziału społeczeństwa. Regulacja ta ma charakter ogólny, a to, które postępowanie stanowi owo „postępowanie wymagające udziału społeczeństwa”, przesądzają przepisy konkretnych ustaw. Nie każde jednak postępowanie związane z ochroną środowiska wymaga udziału społeczeństwa w powyższym rozumieniu. Dla przykładu, obowiązek zapewnienia społeczeństwu udziału w postępowaniu dotyczy wydania pozwolenia zintegrowanego dla nowej instalacji (art.218 pkt 1 Prawa ochrony środowiska) lub zezwolenia dotyczącego instalacji do termicznego przekształcania odpadów (art.42 ust. 7 ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach). Taki obowiązek nie istnieje jednak np. w odniesieniu do postępowania dotyczącego pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. Również nie w każdym postępowaniu w sprawie decyzji środowiskowej istnieje konieczność zapewnienia udziału społeczeństwa. Jak słusznie zauważył NSA w komentowanym wyroku, obowiązek taki dotyczy jedynie postępowania, w którym przeprowadzana jest tzw. ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko. W takim postępowaniu podmioty określone przez ustawę jako organizacje ekologiczne mogą brać udział na zasadach w ustawie wskazanych, w tym złożyć odwołanie od decyzji środowiskowej, nawet gdy nie brały udziału w postępowaniu pierwszoinstancyjnym. Niewątpliwie uprawnienie to nie przysługuje w postępowaniach, w których wydano decyzję środowiskową bez przeprowadzania oceny oddziaływania na środowisko.