Dziennik Gazeta Prawna – Borys Sawicki
Czas dekoniunktury warto poświęcić na przygotowanie strategii po powrocie gospodarki na tory rozwoju. Jednym z elementów strategii może być rozpoznanie i wybór sposobu pozyskania środków na inwestycje w przyszłości.
Powszechnie wiadomo, że atrakcyjny kredyt to kredyt tani. Jednak niskie oprocentowanie, zwykle najbardziej przez banki reklamowane, jest tylko jednym z elementów, które wpływają na cenę kredytu. Istotne znaczenie mają opłaty i prowizje, które bank naliczy w związku z samym udzieleniem kredytu oraz postawieniem środków do dyspozycji kredytobiorcy (prowizja przygotowawcza lub z tytułu udzielenia kredytu, prowizja za gotowość itd.).
Koszt kredytu Na koszt kredytu mogą w dużym stopniu wpłynąć także prowizje i opłaty, które bank będzie mógł naliczyć w przypadku zaistnienia zdarzeń w momencie zawierania umowy nawet niebranych pod uwagę. Jeżeli na przykład już po zaciągnięciu kredytu przedsiębiorca napotka przejściowe kłopoty z płynnością finansową i będzie chciał zmniejszyć bieżące płatności na rzecz banku kredytodawcy poprzez przedłużenie okresu kredytowania lub zawieszenie spłaty kapitału na pewien czas, bank najprawdopodobniej naliczy prowizję z tego tytułu (lub z tytułu zmiany umowy kredytowej). Warto upewnić się, aby taka prowizja nie „skonsumowała“ znacznej części korzyści wynikających z zawieszenia spłat kredytu lub aby jej wysokość nie spowodowała, że kredytobiorca nie będzie mógł skorzystać z takiego rozwiązania.
Negocjując dokumentację kredytową, kredytobiorca powinien zatem ustalić, jakie opłaty i prowizje będzie musiał zapłacić na rzecz banku i dążyć do jednoznacznego określenia ich wysokości w negocjowanej dokumentacji.
Zakazy i nakazy Obowiązki przedsiębiorcy kredytobiorcy to oprócz spłaty kredytu zobowiązania określonego działania lub zaniechania, czyli nakazy, zakazy i ograniczenia (np. nakaz prowadzenia działalności w określony sposób, zakaz zawierania pewnych transakcji, ograniczenia w rozporządzaniu aktywami).
Banki rzadko skłonne są zgodzić się na wykreślenie nawet niektórych tylko postanowień tego typu z umowy kredytowej, dlatego kredytobiorca powinien skoncentrować swoje wysiłki na dopasowaniu tychże do swoich potrzeb i możliwości – tak, aby po zaciągnięciu kredytu mógł prowadzić działalność na możliwie niezmienionych zasadach. Należy więc sugerować, aby negocjacje umowy kredytowej z bankiem poprzedzić ustaleniem kluczowych dla przedsiębiorstwa procesów (np. nabywanie i zbywanie aktywów, finansowanie bieżącej działalności, transakcje wewnątrzgrupowe itd.) oraz zasad i warunków, na jakich one się odbywają, a następnie zestawić te ustalenia z proponowaną przez bank treścią umowy kredytowej.
Wybranie na tej podstawie do negocjacji z bankiem istotnych zagadnień i zgłoszenie konkretnych propozycji zmian treści projektu umowy kredytowej wraz z ich uzasadnieniem powinno nie tylko zwiększyć szanse powodzenia negocjacji, ale też ułatwić i przyspieszyć je, redukując tym samym koszty ich prowadzenia. Zważywszy, że omawiane postanowienia umowy kredytowej będą miały wpływ na działalność całego przedsiębiorstwa, wskazane jest włączenie w proces analizy dokumentacji kredytowej przedstawicieli różnych departamentów (działów) w przedsiębiorstwie.
Obowiązki informacyjne Negocjując umowę kredytową, kredytobiorca powinien zwracać uwagę także na postanowienia niewpływające bezpośrednio na prowadzoną działalność. Chodzi tu w szczególności o obowiązki o charakterze informacyjnym (np. obowiązek przedkładania bankowi sprawozdań finansowych, przekazywania korespondencji z wierzycielami i wspólnikami akcjonariuszami). Przyjęcie bez zastrzeżeń propozycji banku może bowiem oznaczać, że dla zadośćuczynienia wszystkim obowiązkom informacyjnym konieczne będzie powołanie w przedsiębiorstwie osobnej komórki, zajmującej się wyłącznie obsługą umowy kredytowej; nie pozostanie to oczywiście bez wpływu na rzeczywisty koszt kredytu dla przedsiębiorcy. Choć należy się spodziewać, że i w tym wypadku banki będą niechętne eliminacji poszczególnych postanowień z umowy, możliwe powinno być uzgodnienie pewnych limitów, których przekroczenie powodowałoby dopiero powstanie obowiązku informacyjnego po stronie kredytobiorcy (np. wspomniany wyżej obowiązek przekazywania bankowi korespondencji z wierzycielami może zostać ograniczony do wierzycieli, których wierzytelności przekroczą kwotę 50 tys. zł).
Informacja o autorze| Borys D. Sawicki, radca prawny,wspólnik w kancelarii Sołtysiński,Kawecki & Szlęzak w Warszawie specjalizujący się wprawie bankowym i finansów