Gazeta Prawna, Akademia Prawa Gospodarczego, Tomasz Kański
Czy maksymalny termin istnienia zastawu rejestrowego nie może przekraczać 30 lat?
Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów (art. 18 ustawy) wygaśnięcie wierzytelności zabezpieczonych zastawem rejestrowym pociąga za sobą wygaśnięcie zastawu, chyba że umowa zastawnicza stanowi inaczej. Regulacja ta – stanowiąca odstępstwo od zasady akcesoryjności zastawu – w praktyce rodziła liczne wątpliwości i była źródłem sporów o granice swobody stron w ustaleniu dalszego istnienia zastawu po wygaśnięciu wierzytelności zabezpieczonej zastawem. Uchwalona przez Sejm nowela do ustawy, która wejdzie w życie w styczniu 2009 roku, niesie z sobą przepisy, które eliminują wspomniane wątpliwości i enumeratywnie określają warunki, jakie muszą być spełnione dla dalszego istnienia zastawu rejestrowego po wygaśnięciu wierzytelności, którą zabezpieczał.
Zgodnie z nowymi przepisami umowa zastawnicza będzie musiała określać stosunek prawny, z którego ma wynikać nowa wierzytelność zabezpieczana istniejącym już zastawem rejestrowym. W umowie konieczne będzie wskazanie terminu, w którym powinien powstać stosunek prawny kreujący nową wierzytelność, przy czym termin taki nie może być dłuższy niż sześć miesięcy od dnia wygaśnięcia dotychczas zabezpieczonej wierzytelności. W umowie zastawniczej strony będą musiały określić najwyższą kwotę zabezpieczenia dla nowej wierzytelności, przy czym kwota taka nie będzie mogła być wyższa od kwoty ujawnionej już w rejestrze. Jeżeli nowa wierzytelność nie powstanie w terminie wskazanym w umowie, wówczas zarówno zastawnik, jak i zastawca będzie uprawniony do wnioskowania o wykreślenie zastawu z rejestru.
Nowością jest określenie w ustawie maksymalnego terminu istnienia zastawu rejestrowego, który nie może przekroczyć 30 lat. Zgodnie z dodanym do ustawy art. 18a zastaw rejestrowy wygasa i podlega wykreśleniu z rejestru po upływie 20 lat od chwili wpisu, chyba że strony postanowią o dalszym istnieniu zastawu, jednak na czas nie dłuższy niż 10 lat, i w tym celu zawrą stosowny aneks do umowy zastawniczej, który zostanie zgłoszony do rejestru. Po upływie 20 lat od daty wpisu zastawu lub po upływie 30 lat w przypadku przedłużenia przez strony okresu obowiązywania zastawu zastaw wygaśnie i sąd z urzędu będzie uprawniony do wykreślenia wygasłego zastawu z rejestru.
Nowela ustawowa zawiera także zmiany porządkowe do przepisów o wykreśleniu z rejestru wygasłego zastawu rejestrowego, przy czym nie zmienia podstaw wykreśleń, wskazując, że wygaśnięcie zastawu może wynikać z wygaśnięcia wierzytelności zabezpieczonej zastawem, zrzeczenia się przez zastawnika zastawu lub prawomocnego wyroku sądu ustalającego wygaśnięcie zastawu rejestrowego.
TOMASZ KAŃSKI
partner w kancelarii Sołtysiński Kawecki & Szlęzak