NSA: Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać opis analizowanych co najmniej trzech wariantów jego realizacji, tj. wariantu proponowanego przez wnioskodawcę, racjonalnego wariantu alternatywnego oraz wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, wraz z uzasadnieniem ich wyboru.
Wariant polegający na niepodejmowaniu danego przedsięwzięcia nie jest przewidziany przez ustawodawcę jako racjonalny wariant alternatywny w rozumieniu art. 66 ust. 1 pkt 5 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Tak orzekł Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 17 stycznia 2017 r. (IIOSK 89/16), w którym oddalił skargę kasacyjną od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 12 sierpnia 2015 r. (IISA/Po450/15).
Budowa fermy drobiu
Wyrok został wydany w następującym stanie faktycznym. Inwestor złożył wniosek o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach dla inwestycji polegającej na budowie fermy drobiu. W postępowaniu toczącym się w tej sprawie Inwestor przedłożył raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Po przeprowadzeniu postępowania administracyjnego wójt gminy odmówił wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Inwestor złożył odwołanie od decyzji wójta gminy, jednak organ odwoławczy – samorządowe kolegium odwoławcze (SKO) – utrzymał w mocy decyzję organu I instancji. SKO uznało, że przedstawiony przez inwestora raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko nie zawiera wszystkich wymaganych elementów. SKO zwróciło uwagę, że ww. raport zawiera jedynie opis wariantu inwestycji planowanej do zrealizowania przez inwestora oraz opis wariantu polegającego na zaniechaniu realizacji przedsięwzięcia. Tymczasem w świetle art. 66 ust. 1 pkt 5 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko nie jest wystarczające dokonanie opisu takich wariantów. Przepis ten wymaga, aby raport zawierał opis analizowanych wariantów, w tym wariantu proponowanego przez wnioskodawcę i racjonalnego wariantu alternatywnego, a także wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, z uzasadnieniem ich wyboru.
Autor raportu, pomimo wezwania do uzupełnienia raportu w tym zakresie, nie wskazał racjonalnego wariantu alternatywnego. Brak wskazania w raporcie racjonalnego wariantu alternatywnego, w ocenie SKO, uzasadnia wydanie decyzji odmownej, gdyż organ nie miał możliwości wyboru, który z wariantów dopuszcza do realizacji z uwagi na wskazane rozwiązania mające zapewnić ochronę środowiska przewidzianą przepisami prawa.
Ustawa określa warunki
Inwestor złożył skargę na decyzję SKO do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu (WSA). WSA jednak podzielił stanowisko organów administracji i oddalił skargę. WSA podkreślił, że w świetle art. 66 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy w raporcie o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien znaleźć się opis analizowanych wariantów, w tym: wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego, a także wariantu najkorzystniejszego dla środowiska wraz z uzasadnieniem ich wyboru.
Z raportu przedstawionego przez inwestora wynika, że inwestor rozpatrywał jedynie dwa warianty dotyczące przedsięwzięcia polegające na: (1) niepodejmowaniu się realizacji przedsięwzięcia, (2) realizacji wariantu proponowanego. Zdaniem WSA, z uzupełnienia raportu przedstawionego przez inwestora wynika, że jedynym racjonalnym wariantem alternatywnym jest niezrealizowanie inwestycji (tzw. wariant zerowy) – tj. pozostawienie terenu w takim stanie, jak obecnie. Cyt. przepis art. 66 ust. 1 pkt 5 ustawy jednoznacznie stanowi, że raport o oddziaływaniu danego przedsięwzięcia na środowisko musi zawierać opis analizowanych wariantów. Dotyczy to więc nie tylko wariantu proponowanego przez wnioskodawcę, lecz także racjonalnego wariantu alternatywnego, jak i wariantu najkorzystniejszego dla środowiska łącznie oczywiście z uzasadnieniem ich wyboru. Raport o oddziaływaniu danego przedsięwzięcia na środowisko przedstawiony przez inwestora zawiera w istocie analizę tylko jednego wariantu, który przez inwestora został uznany za „wariant optymalny” i dla tego wariantu określono jego oddziaływanie na środowisko. Zdaniem WSA taki raport jest niepełny i nie może stanowić podstawy do wydania decyzji środowiskowej. Co za tym idzie, rozstrzygnięcie organów administracji było słuszne.
Co w raporcie
Na ww. wyrok WSA inwestor złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. A ten przychylił się do oceny sprawy dokonanej przez WSA i oddalił tę skargę kasacyjną. W ocenie NSA sąd I instancji dokonał prawidłowej wykładni przepisu art. 66 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy. Zdaniem NSA poprzestanie na zawarciu w raporcie jedynie wariantu „inwestorskiego” (proponowanego przez inwestora) oraz wariantu polegającego na niezrealizowaniu przedsięwzięcia nie spełnia wymogu ustanowionego w ww. przepisie. Raport o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko powinien zawierać opis analizowanych co najmniej trzech wariantów jego realizacji, tj. wariantu proponowanego przez wnioskodawcę, racjonalnego wariantu alternatywnego oraz wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, wraz z uzasadnieniem ich wyboru. Wariant polegający na niepodejmowaniu danego przedsięwzięcia nie jest w ogóle przewidziany przez ustawodawcę jako wariant alternatywny w rozumieniu art. 66 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy.
wyrok: Naczelnego Sądu Administracyjnego z 17 stycznia 2017 r., sygn. II OSK 89/16
KOMENTARZ EKSPERTA:
Tomasz Duchniak, radca prawny, Kancelaria Sołtysiński Kawecki & Szlęzak
W toku postępowania w sprawie wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w ramach którego przeprowadzana jest ocena oddziaływania na środowisko, inwestor zobowiązany jest do przedłożenia raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko. Raport ten powinien spełniać wymagania określone w art. 66 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Jednym z takich wymogów jest zawarcie w raporcie opisu wariantów przedsięwzięcia, w tym wariantu proponowanego przez wnioskodawcę, racjonalnego wariantu alternatywnego, oraz racjonalnego wariantu najkorzystniejszego dla środowiska, wraz z uzasadnieniem ich wyboru. Oznacza to, że, co do zasady, raport powinien zawierać opis co najmniej trzech wariantów. Jednak w niektórych przypadkach wariantów tych może być mniej, np. w sytuacji, gdy wariant zaproponowany przez inwestora (wnioskodawcę) będzie również wariantem najkorzystniejszym dla środowiska. Wówczas występować będą tylko dwa warianty. W żadnym jednak wypadku jako „racjonalny wariant alternatywny” nie może być rozpatrywany wariant polegający na zaniechaniu realizacji przedsięwzięcia (tzw. wariant „zerowy”). Jak się wskazuje w orzecznictwie sądów administracyjnych, zamiarem ustawodawcy było stworzenie organowi wydającemu decyzję środowiskową warunków dla szerszego wyboru niż tylko wybór pomiędzy realizowaniem przedsięwzięcia a jego zaniechaniem. Chodziło o wybór pomiędzy wariantami oddziałującymi w różny sposób na środowisko. Wariant polegający niezaniechaniu realizacji inwestycji nie spełnia tego wymogu.