Gazeta Prawna, Akademia Podatkowa, Jarosław Bieroński
Czy można odliczyć koszt uzyskania dotyczący jednocześnie odsetek od obligacji i zysków ze sprzedaży tych obligacji? Czy organy podatkowe mogą zakwestionować koszt opłaty na rzecz krajowego lub zagranicznego banku lub maklera, jeżeli dotyczy on różnych przychodów, a nie tylko przychodów podlegających podatkowi dochodowemu bez możliwości ich pomniejszenia o koszty?
Przychody ze sprzedaży, akcji, udziałów, obligacji i z umorzenia jednostek uczestnictwa w zagranicznych funduszach kapitałowych podlegają pomniejszeniu o związane z nimi koszty, podczas gdy odsetki, dyskonto lub dywidendy nie podlegają pomniejszaniu o takie koszty. Problem pojawia się wtedy, gdy ten sam wydatek dotyczy zarówno odsetek, dyskonta lub dywidendy, jak i zysku ze sprzedaży akcji, udziałów, obligacji lub z umorzenia jednostek uczestnictwa. Takim wydatkiem (oprócz prowizji maklerskich) jest często opłata pobierana przez bank, który przyjmuje lokaty pieniężne, pośredniczy i pomaga podatnikowi w inwestowaniu w krajowe lub zagraniczne obligacje, pobiera od emitentów na rzecz klienta odsetki, dyskonto i dywidendy, pośredniczy w płatnościach związanych z rozliczaniem dochodów, wyszukuje oferty akcji, udziałów, jednostek, obligacji i innych papierów wartościowych, prowadzi rachunki pieniężne i papierów wartościowych, przygotowuje analizy, zestawienia, raporty. Często bank – oprócz zwykłych prowizji – pobiera raz na rok jedną opłatę za te wszystkie czynności dotyczące zarazem różnych przychodów. W takich wypadkach podatnicy i organy podatkowe mają wątpliwości interpretacyjne, czy można odliczyć taką opłatę lub inne podobne koszty od przychodów.
W jednej ze spraw minister finansów reprezentowany przez dyrektora izby skarbowej zajął stanowisko, że taki koszt nie podlega odliczeniu od przychodu, chyba że podatnik uzyska od usługodawcy oświadczenie wskazujące część opłaty, która dotyczy przychodów podlegających pomniejszeniu o koszty ich uzyskania. Dopiero na podstawie takiego oświadczenia podatnik może odliczyć od przychodu wskazaną przez usługodawcę część opłaty lub innego podobnego kosztu, a jego pozostała część nie pomniejsza przychodów.
Stanowisko to jest jednak dyskusyjne. Zakaz odliczania kosztów dotyczących odsetek, dyskonta i dywidend nie może być rozciągany na wydatki, które mimo wszystko poniesione zostały także w celu osiągnięcia przychodów podlegających pomniejszeniu o koszty ich uzyskania. Stanowiłoby to bowiem naruszenie wyrażonej w orzecznictwie NSA zasady niestosowania analogii na niekorzyść podatnika (por. wyrok NSA z 16 lutego 2000 r., ISA/Lu/1540/98; wyrok NSA z 10 marca 1994 r., SA/Ka/1857/1993).
