Gazeta Prawna, Tygodnik Podatkowy, Piotr Andrzejak
EKSPERT wyjaśnia
W jaki sposób pracodawca (płatnik) powinien ustalić wartość świadczenia nieodpłatnego polegającego na wykorzystywaniu samochodu służbowego do celów prywatnych?
PIOTR ANDRZEJAK
radca prawny i doradca podatkowy w Zespole Podatkowym Kancelarii Sołtysiński Kawecki i Szlęzak
Wartość nieodpłatnego wykorzystywania służbowych samochodów do celów prywatnych pracowników zasadniczo stanowi przychód pracownika ze stosunku pracy w rozumieniu art. 12 ust. 1 ustawy o PIT. Zgodnie z tym przepisem przychodem ze stosunku pracy jest m.in. wartość pieniężna świadczeń w naturze, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń. Dla pracownika podstawowe znaczenie ma sposób ustalenia przez pracodawcę wartości świadczenia nieodpłatnego polegającego na wykorzystywaniu przez pracownika samochodu służbowego dla celów prywatnych.
Zgodnie z art. 12 ust. 2 ustawy o PIT wartość pieniężną nieodpłatnych świadczeń ustala się według zasad określonych w art. 11 ust. 2-2b. Ponieważ w większości przypadków pracodawca udostępniający własny pojazd pracownikom do korzystania z niego również dla celów prywatnych nie prowadzi działalności w zakresie najmu samochodów, dla ustalenia wartości przychodu pracownika przywoływany jest art. 11 ust. 2a pkt 4 ustawy o PIT. W świetle tej regulacji wartość pieniężną nieodpłatnych świadczeń ustala się na podstawie cen rynkowych stosowanych przy świadczeniu usług lub udostępnianiu rzeczy lub praw tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia. W rezultacie organy podatkowe nakazują obliczać przychód pracownika na podstawie cen najmu pojazdów stosowanych przez przedsiębiorców profesjonalnie świadczących usługi krótkotrwałego najmu pojazdów (tzw. wypożyczalnie samochodów). Może to jednak prowadzić do dość kuriozalnych rezultatów. W przypadkach prywatnego wykorzystywania pojazdów służbowych w celu dojazdu do pracy z miejsca zamieszkania potencjalny oszacowany przychód pracownika obliczony w oparciu o stawki dzienne stosowane przez wypożyczalnie samochodów (brak bowiem podmiotów świadczących usługi najmu pojazdu na okres krótszy niż dzień) jest niewspółmierny do faktycznej korzyści pracownika.
W praktyce obrotu pojawiają się różne sposoby urealnienia przychodu pracownika z wykorzystywania samochodu służbowego do celów prywatnych. Stosowanym rozwiązaniem jest m.in. ryczałtowe określenie takiego przychodu. Stosowaniu ryczałtów stoi jednak na przeszkodzie treść art. 11 ust. 2a ustawy o PIT. Stąd rozwiązanie takie narażone jest na ryzyko sporu pracodawcy (płatnika) z organami skarbowymi co do rzetelności wyliczenia przychodu pracownika.
Należy jednocześnie zwrócić uwagę, że w przypadku samochodów służbowych leasingowanych przez pracodawcę ustalenie przychodu pracownika z tytułu prywatnego użytkowania samochodu służbowego powinno nastąpić w oparciu o art. 11 ust. 2a pkt 2 ustawy o PIT, zgodnie z którym, jeżeli przedmiotem świadczeń są usługi zakupione przychód pracownika, ustala się według cen zakupu. W konsekwencji, jeżeli pracownik prowadzi ewidencję pojazdu, w której wyodrębniono podróże prywatne od służbowych, ustalenie przychodu pracownika nastąpiłoby poprzez przypisanie pracownikowi jako przychodu proporcjonalnej części kosztów usług zakupionych przez pracodawcę w związku z eksploatacją samochodu (koszty raty leasingowej, ubezpieczenia, paliwa itp.).