Gazeta Prawna, Tygodnik Podatkowy nr 195, Mariusz Jabczyński
EKSPERT WYJAŚNIA
Jakie skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych może powodować konwersja wierzytelności wobec spółki na jej udziały?
MARIUSZ JABCZYŃSKI
radca prawny w Zespole Podatkowym Kancelarii Sołtysiński Kawecki i Szlęzak
Uchwała o podwyższenie kapitału zakładowego spółki rodzi po stronie udziałowca obejmującego udziały obowiązek pokrycia wkładu. W celu jego sfinansowania może on wykorzystać przysługujące mu wobec spółki wierzytelności, np. z tytułu wcześniej udzielonej spółce pożyczki. Może to nastąpić w dwóch formach: wkładu pieniężnego w przypadku potrącenia wierzytelności bądź wkładu niepieniężnego w postaci wierzytelności.
Jeżeli zgodnie z uchwałą o podwyższeniu kapitału zakładowego wkład ma mieć formę pieniężną, strony mogą wykorzystać instytucję umownego potrącenia. Potrąceniu podlegałyby z jednej strony wierzytelność przysługująca spółce wobec udziałowca o wpłatę kwoty podwyższenia kapitału, a z drugiej strony wierzytelność udziałowca o zwrot pożyczki wraz z odsetkami.
Umowa potrącenia może powodować powstanie po stronie udziałowca przychodu z odsetek. Nastąpi to wówczas, gdy kwota potrącenia obejmować będzie nie tylko kwotę pożyczki, ale także naliczone odsetki. Płatnikiem zryczałtowanego podatku od odsetek będzie w tym wypadku spółka, a zastosowanie ma stawka podatku w wysokości 19 proc. (art. 30a ust. 1 pkt 1 ustawy o PIT). W przypadku udziałowców-pożyczkodawców mających miejsce zamieszkania za granicą, do opodatkowania dochodu z odsetek zastosowanie będzie mieć właściwa międzynarodowa umowa w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu.
Ponieważ kwota podatku od dochodu z odsetek obciąża pożyczkodawcę uzyskującego ten dochód, umowa potrącenia powinna uwzględniać nie tylko wierzytelność spółki z tytułu wniesienia podwyższenia kapitału zakładowego, ale także kwotę podatku od odsetek. Obie te wierzytelności spółki wobec udziałowca-pożyczkodawcy powinny podlegać potrąceniu z wierzytelnością z tytułu umowy pożyczki.
Jeżeli natomiast zgodnie z uchwałą o podwyższeniu kapitału zakładowego wkład będzie miał formę niepieniężną w postaci wierzytelności z tytułu pożyczki, przychodem podatkowym udziałowca będzie wartość nominalna obejmowanych udziałów (art. 17 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT). Kosztem jego uzyskania będzie wartość nominalna pożyczki (art. 22 ust. 1e pkt 3 ustawy o PIT). Opodatkowaniu podlegać będzie zatem nadwyżka wartości nominalnej udziałów ponad kwotę nominalną pożyczki.
Ponieważ powyższy dochód nie będzie dochodem z tytułu odsetek ani też dochodem z tytułu udziału w zyskach osoby prawnej, na spółce nie będzie ciążyć obowiązek obliczenia i pobrania podatku od tego dochodu. Obowiązek ten ciążyć będzie wyłącznie na udziałowcu. Zastosowanie będzie mieć stawka podatku w wysokości 19 proc. (art. 30b ust. 1 ustawy o PIT). W odniesieniu do udziałowców mających miejsce zamieszkania za granicą przy opodatkowaniu osiąganego dochodu należy uwzględnić postanowienia właściwej umowy w sprawie zapobieżenia podwójnemu opodatkowaniu. Z reguły umowy te nie dają podstaw do opodatkowania takiego dochodu w Polsce.
