Gazeta Prawna, Tygodnik Podatkowy, Mariusz Jabczyński
Czy w przypadku wystąpienia wspólnika ze spółki cywilnej opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlega nadwyżka wypłaconego mu majątku ponad wartość wniesionego wkładu?
Konsekwencje wystąpienia wspólnika ze spółki cywilnej określa art. 871 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem wspólnikowi występującemu ze spółki zwraca się w naturze rzeczy, które wniósł do spółki do używania, oraz wypłaca się w pieniądzu wartość jego wkładu oznaczoną w umowie spółki, a w braku takiego oznaczenia – wartość, którą wkład ten miał w chwili wniesienia. Ponadto występującemu wspólnikowi wypłaca się w pieniądzu taką część wartości wspólnego majątku pozostałego po odliczeniu wartości wkładów wszystkich wspólników, jaka odpowiada stosunkowi, w którym występujący wspólnik uczestniczył w zyskach spółki. Ponieważ powyższy przepis ma charakter względnie obowiązujący, wspólnicy w uchwale lub umowie mogą określić odmienne zasady rozliczenia wspólnika występującego ze spółki.
Konsekwencje podatkowe związane ze zwrotem wspólnikowi wartości wniesionego wkładu określa natomiast art. 21 ust. 1 pkt 50 ustawy o PIT. Przepis ten stanowi, że wolne od podatku dochodowego są przychody otrzymane m.in. w związku ze zwrotem wkładów w spółce osobowej do wysokości wniesionego wkładu. Z przepisu tego wynika zatem, że opodatkowaniu może podlegać nadwyżka wartości majątku otrzymywanego przez występującego wspólnika ponad wartość wniesionego wkładu.
Należy mieć jednak na uwadze, iż przypadająca na wspólnika nadwyżka majątku wspólnego ponad wartość wkładów może pochodzić z zysków wypracowanych w ramach spółki, lecz jeszcze nie podzielonych przez wspólników. Ponieważ spółka cywilna nie jest podatnikiem podatku dochodowego, zyski te podlegały uprzednio opodatkowaniu podatkiem dochodowym u każdego ze wspólników, stosownie do ich udziału w zyskach. Niepodzielony zysk wypłacany wspólnikowi przy wystąpieniu ze spółki (w części, w jakiej uczestniczył on w zyskach spółki), byłby zatem zyskiem, co do którego ciężar podatku został już przez niego wcześniej poniesiony. Brak byłoby zatem uzasadnienia do ponownego opodatkowania tej części otrzymywanego majątku.
Takie też stanowisko wynika z wyroków Naczelnego Sądu Administracyjnego z 7 października 2004 r. (sygn. FSK 594/04) oraz Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Kielcach z 22 marca 2007 r. (sygn. I SA/Ke 72/07).
Istotną kwestią jest także ustalenie zasad opodatkowania omawianej nadwyżki. Wspólnicy w ramach spółki cywilnej mogą prowadzić działalność gospodarczą, a osiągane z tego tytułu dochody mogą być opodatkowane 19-proc. podatkiem liniowym. W indywidualnych interpretacjach organów podatkowych prezentowane jest stanowisko, że wypłacony wspólnikowi udział w majątku tej spółki zaliczyć należy do źródła przychodu określonego w art. 10 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy, jakim m.in. są prawa majątkowe, a nie do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej (tak np. dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacjach z 29 września 2008 r. nr IBPB1/415-518/08/AB oraz z 4 sierpnia 2008 r. nr IBPB1/415-515/08/BK, dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 23 października 2008 r. nr IPPB1/415-1151/08-2/AG).
