Gazeta Prawna, Akademia Prawa Gospodarczego, Tomasz Kański
Choć od wejścia w życie noweli do ustawy o rachunkowości wprowadzającej odpowiedzialność członków rady nadzorczej za należyte z ustawą sporządzenie i opublikowanie sprawozdania finansowego upłynęło już kilka miesięcy (zmiany weszły w życie 2 maja), to jak wynika z praktyki, wiedza członków rad nadzorczych o zmianach i ich ewentualnych konsekwencjach jest często niewielka. Tymczasem zgodnie ze znowelizowaną ustawą o rachunkowości (art. 4a) członkowie zarządu oraz rady nadzorczej odpowiadają solidarnie wobec spółki za szkodę wyrządzoną działaniem lub zaniechaniem stanowiącym naruszenie obowiązku sporządzenia sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności w sposób spełniający wymagania ustawowe. Naruszeniem obowiązku sporządzenia sprawozdań w sposób określony ustawą będzie nie tylko ich nieterminowe sporządzenie lub nieopublikowanie, ale także merytorycznie błędne przygotowanie sprawozdania.
Pomimo braku wyraźnie sformułowanych w ustawie przesłanek, w oparciu o które członkowie rady nadzorczej mogliby starać się o zwolnienie z odpowiedzialności, należy raczej tak interpretować nowe przepisy, aby wyniki ich wykładni były systemowo spójne z rolą rady nadzorczej w procesie przygotowywania sprawozdania finansowego. Dlatego też uprawniony jest pogląd, iż dołożenie przez członków rady należytej staranności w procesie oceny sprawozdania finansowego winno być wystarczającą przesłanką do wyłączenia ich odpowiedzialności cywilnej wobec spółki.
W wyniku dodania członków rady nadzorczej do grona osób odpowiedzialnych za sporządzenie sprawozdania finansowego zgodnie z wymogami ustawy ustawodawca włączył ich także do kręgu osób zagrożonych odpowiedzialnością karną za dopuszczenie do niesporządzenia lub niepoprawne sporządzenie sprawozdania finansowego (art. 77). Czy oznacza to, że w przypadku niesporządzenia przez zarząd sprawozdania w terminie do odpowiedzialności mogą zostać pociągnięci członkowie rady? Aby odpowiedzieć na to pytanie, konieczne jest ustalenie, jakie przestępstwo usankcjonowano w art. 77. W świetle kodeksu karnego jest to występek, który może być popełniony umyślnie lub nieumyślnie, przy czym karalność nieumyślnego popełnienia występku musi wynikać jasno z ustawy. Art. 77 ustawy nie przewiduje penalizacji za działania nieumyślne sprawcy (tak jak czyni to ustawodawca w art. 78 ust. 2 w przypadku nieumyślnego zachowania biegłego rewidenta). Oznacza to, że członek rady może być pociągnięty do odpowiedzialności na podstawie art. 77 ustawy o rachunkowości tylko w przypadku umyślnego działania.