Gazeta Prawna, mec. Tomasz Kański
Czy osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami będą mogły być beneficjentami zastawu rejestrowego?
Jedną z najistotniejszych zmian, jakie wprowadzić ma nowela do ustawy o zmianie ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, jest zniesienie ograniczeń dotyczących podmiotów, na rzecz których można ustanowić zastaw rejestrowy. W świetle obecnych przepisów ustawy nie można ustanowić zastawu na rzecz zagranicznego przedsiębiorcy, który nie prowadzi działalności w Polsce. Także osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami nie mogły być beneficjentami zastawu rejestrowego. Nowela znosi te ograniczenia i z jej wejściem w życie zastaw rejestrowy będzie można ustanowić na rzecz każdego podmiotu, w tym zagranicznych przedsiębiorców, jak i osób fizycznych.
Inna zmiana dotyczy określania wartości, po jakiej zastawnik może przejąć przedmiot zastawu. Dotychczas przejęcie przedmiotu zastawu było możliwe, jeśli strony w umowie określiły wartość przejęcia. Wymóg ścisłego oznaczenia wartości w praktyce był interpretowany przez sądy rejestrowe w sposób uniemożliwiający aktualizację wartości przedmiotu zastawu na moment przejęcia. Tymczasem wartość przedmiotu zastawu w dacie zawarcia umowy mogła być krańcowo różna od wartości w momencie przejmowania przedmiotu zastawu przez zastawnika. W rezultacie, w celu uniknięcia przez zastawników ryzyka przejmowania po wartości przekraczającej wartość rzeczywistą, ukształtowała się praktyka wymuszająca na zastawcach akceptację w umowie wartości przejęcia drastycznie niższej od realnej wartości przedmiotu zastawu. Zastawnik zobowiązywał się co prawda do podjęcia starań w celu późniejszej sprzedaży przejętego przedmiotu zastawu po cenie oferowanej przez osoby trzecie i zaliczeniu przychodów ze sprzedaży na spłatę długu, jednak rozwiązanie takie było zdecydowanie niekorzystne dla zastawców.
Nowela wprowadza możliwość określenia w umowie sposobu ustalenia wartości przejęcia, dzięki czemu możliwe będzie zaktualizowanie wartości przedmiotu zastawu na moment poprzedzający przejęcie przez zastawnika. Przykładowo, strony będą mogły przewidzieć w umowie zastawniczej, że wartość przejęcia zostanie obliczona w oparciu o ostatni bilans lub według określonej metody wyceny, której dokona niezależny ekspert, powołany na zasadach uzgodnionych w umowie. Pojawi się zatem szansa na przywrócenie równowagi w zakresie ochrony interesów stron umowy, gdyż zastawca nie będzie musiał obawiać się utraty przedmiotu zastawu po wartości rażąco nieodpowiadającej rzeczywistej wartości zastawionego przedmiotu, zastawnik zaś będzie mógł ocenić, czy przejęcie po aktualnej wartości jest dla niego opłacalne.
