Zmiany regulacyjne w zakresie średnich źródeł spalania (1-50 MW)
Polski Parlament przyjął nowelizację ustawy Prawo ochrony środowiska (“Nowelizacja”), która implementuje postanowienia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 listopada 2015 r. nr 2015/2193 w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza ze średnich obiektów energetycznego spalania (“Dyrektywa MCP”). Nowelizacja weszła w życie w dniu 27 listopada 2017 r.
Nowe przepisy przewidują zmiany regulacyjne w zakresie średnich źródeł spalania paliw. W praktyce, wprowadzane zmiany mogą dotknąć operatorów nawet 5 000 polskich instalacji o mocy cieplnej równej lub większej niż 1 MW i mniejszej niż 50 MW (Ang. medium combustion plants, dalej jako „MCP”), w tym elektrowni, instalacji zasilających sieci ciepłownicze oraz innych instalacji wykorzystywanych w przemyśle produkcyjnym dla celów produkcji ciepła lub energii elektrycznej (w tym układów kogeneracyjnych i urządzeń zasilania awaryjnego) oraz tłoczni gazu, itp.
Nowelizacja wprowadza zmiany zarówno w zakresie procedur rejestracyjnych (tj. procedurze uzyskiwania pozwoleń emisyjnych i procedurze zgłoszeniowej), jak również w zakresie samych standardów emisyjnych, które powinny być dotrzymywane w ramach eksploatacji MCP. Powyższe zmiany spowodują powstanie dodatkowych formalności, obowiązków w zakresie pomiarów emisji, zgłoszeń oraz konieczność dokonania inwestycji w celu spełnienia nowych standardów emisyjnych w określonych ramach czasowych.
Nowe standardy emisyjne (dopuszczalne wielkości emisji)
Implementowana Dyrektywa MCP określa nowe, niższe wielkości dopuszczalnych emisji SO2, NOx oraz pyłu do powietrza (wskazane w tabeli poniżej), różnicując te wielkości w zależności od typu instalacji i rodzaju paliwa wykorzystywanego w danym MCP.
Nowe standardy emisyjne będą wprowadzane stopniowo w następujących oknach czasowych (z zastrzeżeniem możliwości zastosowania tymczasowych odstępstw w stosunku do źródeł zasilających sieci ciepłownicze oraz napędzające tłocznie gazu, pod warunkiem spełnienia przesłanek określonych w Dyrektywie MCP):
1) począwszy od 20 grudnia 2018 r. – w stosunku do nowych MCP;
2) począwszy od 1 stycznia 2025 r. – w stosunku do istniejących MCP o mocy cieplnej przekraczającej 5 MW I mniejszej niż 50 MW;
3) począwszy od 1 stycznia 2030 r. – w stosunku do istniejących MCP o mocy cieplnej poniżej 5 MW.
Nowe standardy emisyjne będą następujące:
- Istniejące (i.e. oddane do użytkowania przed 20 grudnia 2018 r.)
(a) Inne niż silniki i turbiny gazowe
(b) Silniki i turbiny gazowe
- Nowe MCP
(a) Inne niż silniki i turbiny gazowe
(b) Silniki i turbiny gazowe
Nowe rozwiązania wprowadzane na mocy Nowelizacji
Nowe standardy emisyjne znajdą odzwierciedlenie w planowanych aktach wykonawczych do ustawy Prawo ochrony środowiska. Ponadto, zarządy województw mogą zaproponować przyjęcie dla poszczególnych regionów bardziej rygorystycznych poziomów emisji, w oparciu o ocenę aktualnego stanu powietrza i uwzględnienie najlepszych dostępnych technik publikowanych przez Komisję Europejską.
Oprócz nowych standardów emisyjnych Nowelizacja wprowadza następujące rozwiązania, z których większość (choć nie wszystkie) stanowią implementację mechanizmów przewidzianych w Dyrektywie MCP:
[Decyzje eksploatacyjne] Nowelizacja zapewnia, że każde MCP zostanie objęte decyzją określającą dopuszczalne wielkości emisji z tego źródła. W tym celu właściwe organy powinny z urzędu wszcząć postępowania zmierzające do wydania decyzji eksploatacyjnych wskazujących dopuszczalne wielkości emisji w odniesieniu do tych podmiotów, których MCP nie wymagają uzyskania pozwolenia emisyjnego lub pozwolenia zintegrowanego (tj. MCP podlegające obowiązkowi zgłoszenia).
[Czasowe odstępstwa] Zgodnie z Nowelizacją, część istniejących MCP (w tym źródła zasilające miejską sieć ciepłowniczą oraz napędzające tłocznie gazu) może skorzystać z odstępstw (derogacji) od stosowania standardów emisyjnych określonych w Dyrektywie MCP. Wspomniane odstępstwa mają charakter tymczasowy (dostosowanie się do podstawowych standardów emisyjnych określonych w Dyrektywie MCP musi nastąpić nie później niż do dnia 1 stycznia 2030 r.), a ich zastosowanie jest uzależnione od dochowania przez prowadzących instalacje szeregu formalności do dnia 1 stycznia 2024 r.
Nowelizacja nie przewiduje derogacji w przypadku MCP wykorzystujących paliwa biomasowe, pomimo że Dyrektywa MCP pozwala państwom członkowskim UE na zastosowanie takiego odstępstwa.
[Trzecia zasada łączenia] Nowelizacja wprowadza dodatkową regułę interpretacyjną dla celów ustalenia całkowitej nominalnej mocy cieplnej danego MCP. Zgodnie z tzw. „trzecią zasadą łączenia”, dwa nowe MCP lub większa liczba nowych MCP uważane są za jedno MCP, a ich łączna moc cieplna ulega zsumowaniu na potrzeby określenia całkowitej nominalnej mocy cieplnej źródła, jeżeli:
- gazy odlotowe z tych MCP są odprowadzane przez wspólny komin, lub
- MCP zostały zainstalowane w taki sposób, że uwzględniając parametry techniczne i czynniki ekonomiczne, ich gazy odlotowe mogłyby być, w ocenie właściwego organu, odprowadzane przez wspólny komin.
W praktyce trzecia zasada łączenia może mieć istotne znaczenie w kontekście terminu na dostosowanie źródła spalania do nowych standardów emisyjnych w sytuacji gdy MCP o mocy cieplnej poniżej 5 MW są łączone z MCP o mocy cieplnej powyżej 5 MW.
[Rozpoczęcie eksploatacji MCP] Nowelizacja nakłada na prowadzących MCP nowe obowiązki zgłoszeniowe (w szczególności, obowiązek zgłoszenia został rozszerzony także na MCP o nominalnej mocy cieplnej wynoszącej dokładnie 1 MW) oraz obowiązki w zakresie przekazywania właściwym organom dodatkowych informacji w ramach istniejących procedur zgłoszenia i ubiegania się pozwolenie emisyjne (w tym informacji dotyczących: rodzaju działalności wykonywanej przez prowadzącego MCP, numeru REGON prowadzącego MCP, właściwych standardów mających zastosowanie do danego MCP).
Nowelizacja wprowadza także obowiązek przeprowadzania wstępnych pomiarów wielkości emisji ze wszystkich nowych MCP oraz MCP zmienionych w sposób istotny po dniu 20 grudnia 2018 r. (dotychczas obowiązek ten dotyczył wyłącznie MCP objętych pozwoleniem emisyjnym lub pozwoleniem zintegrowanym).
[Rejestr średnich źródeł spalania paliw] Nowelizacja tworzy krajowy rejestr wszystkich MCP zlokalizowanych w Polsce (“Rejestr MCP”), który ma być prowadzony przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBIZE). Informacje gromadzone w rejestrze powinny zostać pozyskane od lokalnych organów właściwych do wydawania pozwoleń i przyjmowania zgłoszeń MCP – nie później niż do dnia 27 listopada 2020 r. Jeżeli organy właściwie do wydawania pozwoleń emisyjnych nie posiadają wszystkich wymaganych informacji lub dokumentów, zwrócą się do prowadzących MCP z żądaniem dostarczenia brakujących danych.
[Przechowywanie dokumentacji] Zgodnie z Nowelizacją, prowadzący MCP są zobowiązani do przechowywania przez okres co najmniej 6 lat dokumentacji obejmującej w szczególności: (i) pozwolenie emisyjne lub dowód rejestracji MCP przez właściwy organ, (ii) wyników pomiarów wielkości emisji z MCP, (iii) informacje i dokumenty dotyczące przypadków niedotrzymania standardów emisyjnych oraz działań podjętych w celu przywrócenia zgodności z tymi standardami.
[Ograniczenie stosowania derogacji przewidzianych w Dyrektywie IED] Niezależnie od regulacji dotyczących MCP, Nowelizacja przesądza, że jakiekolwiek duże źródło spalania (tj. źródło spalania o mocy cieplnej równej lub większej niż 50 MW) spalające odpady niezaliczone do biomasy, nie może korzystać z derogacji przewidzianych w Dyrektywie IED (nr 2010/75/UE) dla dużych źródeł spalania.
Przewidywane skutki Nowelizacji
Zgodnie z rządowymi szacunkami, na koniec 2015 r. w Polsce funkcjonowało ponad 4 800 MCP, z których większość stanowiły MCP o mocy cieplnej pomiędzy 1 MW a 5 MW (tj. 3 441). MCP wykorzystuje się w Polsce w różnych celach, w tym do: produkcji energii elektrycznej, ogrzewania lub chłodzenia pomieszczeń, lub produkcji ciepła / pary na potrzeby procesów produkcyjnych.
Nowelizacja będzie miała szczególny wpływ na:
1) prowadzących MCP o mocy cieplnej równej 1 MW, których obejmie obowiązek zgłoszenia MCP właściwym organom;
2) wszystkich prowadzących MCP – prowadzący instalację zostaną bowiem obciążeni dodatkowymi obowiązkami notyfikacyjnymi (obowiązek dostarczenia brakujących informacji i dokumentów właściwym organom), obowiązkiem dostosowania MCP do nowych standardów emisyjnych, jak również obowiązkami w zakresie przeprowadzenia dodatkowych pomiarów emisji oraz w zakresie przechowywania dokumentacji.