Prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki nie powoduje jej automatycznego rozwiązania, lecz stanowi jedynie podstawę do wszczęcia postępowania likwidacyjnego. W przypadku upadłości spółki, jej rozwiązanie następuje dopiero po zakończeniu postępowania upadłościowego – z chwilą wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców.
W przypadku zbiegu likwidacji prowadzonej w oparciu o przepisy Kodeksu spółek handlowych, z likwidacją uregulowaną w prawie upadłościowym, ze względu na cel i charakter postępowania upadłościowego, którym jest ochrona interesów wierzycieli upadłej spółki, likwidacja w tym trybie wyprzedza likwidację majątku z Kodeksu spółek handlowych, która do czasu zakończenia postępowania upadłościowego powinna ulec wstrzymaniu.
Postanowienie SN z 20.5.2016 r., II CSK 555/15
Sąd I instancji uwzględnił powództwo F. sp. z o.o. oraz P.K. (strona powodowa) i orzekł o rozwiązaniu pozwanej sp. z o.o. (pozwana), ustanawiając jednocześnie likwidatora oraz określając jego wynagrodzenie. W toku postępowania przed sądem I instancji, SR ogłosił upadłość pozwanej z możliwością zawarcia układu.
Po wniesieniu apelacji od wyroku sądu I instancji, SR zmienił sposób prowadzenia postępowania upadłościowego na postępowanie obejmujące likwidację majątku upadłego.
Sąd II instancji uchylił wyrok sądu I instancji i umorzył postępowanie, uzasadniając że w sytuacji ogłoszenia upadłości spółki z o.o. w czasie trwania postępowania o jej rozwiązanie, postępowanie ulega umorzeniu jako bezprzedmiotowe. Ponadto, sąd II instancji zauważył, że ogłoszenie upadłości powoduje rozwiązanie spółki z o.o. na podstawie art. 270 pkt 3 KSH prowadząc do likwidacji majątku spółki analogicznie jak w przypadku rozwiązania spółki w trybie art. 271 KSH.
Sąd Najwyższy uchylił zaskarżone postanowienie, przekazując sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd II instancji.
Komentarz
Orzeczenie SN potwierdza i porządkuje kolejność działań prowadzących do wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców na skutek jej rozwiązania i likwidacji (1.1.2016 r. weszła w życie ustawa z 15.5.2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (t.j. Dz.U. z 2017 r. poz. 1508 ze zm.), która m.in. zmodyfikowała niektóre przepisy Kodeksu spółek handlowych, w tym w szczególności brzmienie art. 289 § 2 KSH (por. R. Pabis, Kom. do art. 289 [w:] J. Bieniak i in. (red.), Kodeks spółek handlowych. Komentarz, Legalis/el. 2015, uw. 1).
Rozwiązanie spółki to proces składający się z dwóch etapów. Pierwszy to zaistnienie jednej z przyczyn rozwiązania spółki wskazanych w art. 270 KSH, czyli:
- okoliczności przewidziane w umowie spółki,
- uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,
-
ogłoszenie upadłości spółki,
-
innych przyczyn przewidzianych prawem, oraz
-
wyrok sądowy wydany w trybie art. 271 § 1 KSH.
Drugi z kolei faza likwidacji, która prowadzi do rozwiązania spółki i wykreślenia jej z rejestru przedsiębiorców w trybie art. 288 KSH. W tym kontekście SN słusznie zwrócił uwagę na błąd sądu niższej instancji, który utożsamił przyczynę rozwiązania spółki z jej rozwiązaniem, które zgodnie z art. 272 KSH następuje dopiero po przeprowadzeniu likwidacji i z chwilą wykreślenia spółki z rejestru.
W stosunku do pozwanej zmieniono tryb prowadzenia upadłości z postępowania z możliwością zawarcia układu na postępowanie obejmujące likwidację majątku, które stanowi przyczynę rozwiązania spółki z o.o. w trybie art. 270 pkt 3 KSH. Postępowanie obejmujące likwidację majątku ma na celu wykreślenie spółki z rejestru przedsiębiorców, podczas gdy w przypadku postępowania z możliwością zawarcia układu spółka nadal prowadzi działalność i nie zostaje wykreślona z rejestru przedsiębiorców. Co istotne, ogłoszenie upadłości likwidacyjnej doprowadzi do rozwiązania spółki i jej wykreślenia z rejestru dopiero po zakończeniu odnośnego postępowania upadłościowego, co wynika z art. 289 § 1 KSH. Przepis ten stanowi, że w sytuacji upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia spółki z rejestru przedsiębiorców. Z kolei zgodnie z art. 289 § 2 KSH, spółka nie ulega rozwiązaniu, w przypadku gdy postępowanie upadłościowe zostało zakończone w wyniku zaspokojenia wszystkich wierzycieli w całości lub zatwierdzenia układu albo gdy postępowanie upadłościowe zostało uchylone lub umorzone.
Prawomocne orzeczenie sądu o rozwiązaniu spółki nie powoduje zatem jej automatycznego rozwiązania, a wyłącznie stanowi podstawę do wszczęcia postępowania likwidacyjnego. Doktryna potwierdza, że stan rozwiązania spółki ma charakter przejściowy i nie przesądza jeszcze o ostatecznej utracie bytu prawnego przez spółkę (M. Michalski, kom. do art. 274 KSH, [w:] S. Sołtysiński (red.), System Prawa Prywatnego, tom 17A, Legalis/el. 2015, wyd. 2, uw. 38).
Sąd Najwyższy dostrzegł możliwość zbiegu likwidacji prowadzonej zgodnie z przepisami Kodeksu spółek handlowych z likwidacją uregulowaną w prawie upadłościowym. Nie ulega wątpliwości, że likwidacja przewidziana w przepisach upadłościowych musi wyprzedzać likwidację z Kodeksu spółek handlowych, ponieważ jej celem jest równomierne zaspokojenie wierzycieli. Likwidacja w trybie Kodeksu spółek handlowych powinna zatem zostać wstrzymana.
Źródło: ius.focus, 11/2017. wersja online
Komentarz opublikowany na platformie “Legalis.pl”.
