Jak pandemia koronawirusa SARS-CoV-2 może wpłynąć na wykonywanie umów finansowania i sytuację kredytobiorców? Z jakich rozwiązań wspierających mogą skorzystać kredytobiorcy?
Pandemia koronawirusa i związane z nią ograniczenia w prowadzeniu działalności gospodarczej rodzą dla kredytobiorców dwa główne ryzyka:
- trudności w terminowej spłacie zobowiązań finansowych (np. kredytów), a nawet utraty zdolności kredytowej wskutek zaburzeń płynności i zmniejszenia lub utraty przychodów,
- wystąpienia innych niż terminowa spłata zobowiązań przypadków naruszenia warunków finansowania wskutek zmian w otoczeniu prawnym i gospodarczym, wynikających z:
– pogorszenia wskaźników finansowych, braku terminowej zapłaty podatków lub innych danin publicznych (np. ZUS),
– braku terminowej spłaty innych zobowiązań finansowych, wypowiedzenia lub nienależytego wykonywania umowy przez kontrahenta,
– wstrzymania realizacji finansowanego projektu,
– ograniczenia działalności gospodarczej kredytobiorcy lub istotnej zmiany jej przedmiotu,
– rozpoczęcia rozmów z kontrahentami w sprawie restrukturyzacji zobowiązań lub wstrzymania płatności dla kontrahentów.
Wystąpienie przypadku naruszenia może powodować wzrost kosztów finansowania (podwyższone odsetki), brak możliwości wypłat dla wspólników/akcjonariuszy, utratę możliwości wypłaty kredytu lub kolejnych transz kredytu, ograniczenie wysokości przyznanego finansowania, a nawet jego wypowiedzenie lub postawienie w stan natychmiastowej wymagalności.
Aby uniknąć tych skutków i zapewnić kontynuację działalności, przedsiębiorcy powinni niezwłocznie podjąć działania zmierzające do uzgodnienia z finansującymi czasowego zawieszenia stosowania lub nawet modyfikacji niektórych warunków udzielonego finansowania. Korzystne warunki ku temu tworzą rozwiązania wprowadzone w ramach „tarczy antykryzysowej” oraz inicjatyw Związku Banku Polskich i Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego
Nasze doświadczenie wskazuje, że nie warto zwlekać z podjęciem rozmów z finansującymi. Szybkie podjęcie rozmów ułatwi dialog i zapobiegnie efektowi domina. Konieczność pilnego podjęcia działań wynika też z przedłużonego (m.in. ze względu na ograniczenia bezpośrednich spotkań i pracę zdalną) czasu podejmowania decyzji przez finansujących, zarówno w Polsce, jak i za granicą. Procesy decyzyjne ulegną dalszemu wydłużeniu w miarę wzrostu liczby kredytobiorców podejmujących rozmowy z finansującymi albo wymagających restrukturyzacji.
Z jakich rozwiązań wspierających mogą skorzystać kredytobiorcy?
Wsparciem w rozmowach z finansującymi w sprawie zmiany warunków finansowania są rozwiązania wprowadzane w ramach „tarczy antykryzysowej”, inicjatywy pomocowej Związku Banku Polskich oraz Pakietu Impulsów Nadzorczych na rzecz Bezpieczeństwa i Rozwoju zaproponowanego przez Urząd Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF). Rozwiązania te przewidują m.in.:
- możliwość zmiany warunków i terminów spłaty kredytu (pożyczki) bankowego udzielonego przed 8 marca 2020 r. bez konieczności pełnego badania zdolności kredytowej, a nawet w sytuacji utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej (rozumianej jako przejściowe zagrożenie utraty płynności); zmiana warunków finansowania może obejmować zarówno wydłużenie okresu finansowania, jak i zwiększenie kwoty finansowania, a równocześnie nie może ona powodować pogorszenia sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy;
- traktowanie przez banki gwarancji BGK jako szczególnego sposobu zabezpieczenia spłaty kredytu – w zakresie kwoty kredytu objętej gwarancją; w przypadku kredytobiorców będących dużymi przedsiębiorcami banki będą oczekiwać zabezpieczenia nieobjętej gwarancją części kredytu (tj. nie więcej niż 20 proc. kwoty kredytu) na zasadzie best-efforts, ale nie powinny odmówić finansowania w przypadku braku możliwości udzielenia takiego zabezpieczenia;
- finansowanie w ramach „Tarczy finansowej” Polskiego Funduszu Rozwoju dla mikroprzedsiębiorców i MŚP (dostępne od 29 kwietnia) oraz dla dużych przedsiębiorców (oczekujące jeszcze na notyfikację Komisji Europejskiej). W przypadku „Tarczy finansowej” dla MMŚP nieoprocentowane subwencje finansowe mogą być bezzwrotne w 75 proc., a do 25 proc. wartości subwencji będzie mogło zostać przeznaczone na przedterminową spłatę kredytów; co istotne, zdolność kredytowa nie stanowi warunku udzielenia subwencji finansowej. W przypadku „Tarczy finansowej dla dużych przedsiębiorstw część finansowania (w formie finansowania preferencyjnego) również będzie bezzwrotna, ale nie będzie mogła zostać przeznaczona na refinansowanie lub przedterminową spłatę obecnego zadłużenia finansowego;
- system dopłat do oprocentowania kredytów obrotowych, który BGK zaoferuje małym, średnim i dużym przedsiębiorcom, niezależnie od branży (obecnie jeszcze niedostępny);
- mechanizmy regwarancji umów leasingowych dla mikroprzedsiębiorców oraz małych i średnich przedsiębiorców działających w branży transportowej oferowane przez ARP;
- zmiany warunków ubezpieczeń eksportowych oferowanych przez KUKE, w tym zwiększenie do 100 proc. poziomu ochrony ryzyka kredytowego i 100 proc. ryzyka politycznego w przypadku projektów eksportowych o charakterze inwestycyjnym, zwiększenie dostępności limitów oraz złagodzenie wymogu spełnienia kryterium krajowości sprzedawanych za granicę towarów lub usług.
Gazeta Wyborcza
