W dniu 24 lipca 2019 r. została podpisana przez Prezydenta ustawa z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw. W nadchodzących dniach ustawa zostanie opublikowana.
Zmiany są istotne, nie można ich przeoczyć. Tym bardziej, że wcześniejsze doświadczenia z okresu wejścia w życie po raz pierwszy przepisów o postępowaniu w sprawach gospodarczych pokazały, że niedoszacowanie poziomu ryzyka z nimi związanego doprowadziło w wielu przypadkach do przegrania spraw.
Nowe przepisy dają też szansę na usprawnienie postępowań, np. poprzez:
- wspólne planowanie postępowania przez strony i sąd,
- wyznaczanie rozpraw w nieodległych terminach,
- dowartościowanie dowodu z dokumentów,
- narzędzia koncentracji przeprowadzania dowodów osobowych.
W założeniach, nowe przepisy wymagają od stron precyzji w formułowaniu twierdzeń, zaprzeczeń i wniosków dowodowych.
Poniżej zwracamy już teraz uwagę na wybrane zagadnienia. Każde z nich wymaga rozwinięcia i omówienia, ale po pierwsze zauważenia.
- Krótkie vacatio legis – co do zasady, przepisy wejdą w życie w terminie 3 miesięcy od ogłoszenia, z pewnymi wyjątkami. Przepisy dotyczące opłat sądowych zaczną obowiązywać
w 14 dni od ogłoszenia. - Stosowanie nowych przepisów do spraw w toku – zgodnie z przepisami przejściowymi, znaczna część zmienionych przepisów KPC będzie miała zastosowanie do spraw w toku.
- Doręczenia – wprowadzone zostaną zasadnicze zmiany w zakresie doręczeń, przykładowo pisma procesowe oraz zawiadomienia sądowe będą mogły być doręczane za pomocą komorników sądowych, a pełnomocnicy procesowi stron będą mogli doręczać sobie nawzajem pisma w toku postępowania w postaci elektronicznej.
- Zawezwanie do próby ugodowej – na podstawie znowelizowanych przepisów, strona składająca wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, zobligowana będzie do spełnienia szeregu nowych wymagań. Przykładowo, konieczne będzie wskazanie w treści wniosku konkretnych propozycji ugodowych. W przypadku ich braku sąd wezwie stronę do ich uzupełnienia w określonym w przepisach terminie, pod rygorem zwrotu wniosku. Drastycznie wzrasta opłata od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej.
- Przyspieszenie postępowania sądowego – przykładowo, nowelizacja wprowadza możliwość oddalenia przez sąd powództwa z uwagi na jego oczywistą bezzasadność, nowe ograniczenia czasowe zgłaszania nowych faktów i dowodów, nowe sposoby organizacji rozprawy.
- Zarzut potrącenia – nowelizacja ogranicza możliwość podnoszenia przez stronę postępowania zarzutu potrącenia.
- Organizacja postępowania – np. terminy na składanie pism procesowych oraz powoływanie dowodów przez stronę w postępowaniu; posiedzenie przygotowawcze; plan rozprawy.
- Postępowanie dowodowe – sąd w wypadkach wskazanych w ustawie będzie uprawniony do pominięcia wnioskowanych przez stronę dowodów. Wprowadzona zostanie również możliwość składania przez świadków zeznań w formie pisemnej, po wydaniu postanowienia przez sąd.
- Odrębne postępowanie w sprawach gospodarczych – nowelizacja wprowadza ponownie postępowanie w sprawach gospodarczych. Istotne zmiany dotyczą postępowania dowodowego. Zgodnie ze wskazaną w ustawie zasadą prekluzji dowodowej, powoływanie dowodów w sprawie cechować będzie duży rygoryzm. Przykładowo, powód zobowiązany będzie do powołania wszelkich dowodów w pozwie, a pozwany w odpowiedzi na pozew, pod rygorem ich pominięcia. Nowelizacja wprowadza również wymogi, zgodnie, z którymi strony będą uprawnione do zawarcia tzw. umowy dowodowej, na podstawie której możliwe będzie wyłączenie wskazanych w niej dowodów. Dodatkowo, zostanie znacznie ograniczona dopuszczalność dowodu z zeznań świadków. Co do zasady, wykazywanie okoliczności dokonania czynności prawnych, możliwe będzie tylko na podstawie dokumentu. Przepisy przewidują także maksymalny termin zakończenia toczącego się postępowania,
6 miesięcy od dnia złożenia odpowiedzi na pozew, co wpłynie na możliwości podejmowanych działań przez pełnomocników w trakcie toczącego się postępowania. - Zmiany przepisów o opłatach sądowych w sprawach cywilnych – nowelizacja wprowadzi m.in. nowe opłaty sądowe, w tym drastycznie wzrośnie opłata sądowa od wniosku
o zawezwanie do próby ugodowej, podwyższone zostaną wszelkie opłaty, niekiedy o kilka tysięcy procent, wzrośnie wysokość opłaty maksymalnej do 200.000,00 zł. - Doręczenia – wprowadzone zostaną zmiany związane z doręczaniem niektórych pism procesowych i zawiadomień sądowych za pośrednictwem komorników. W założeniu, ma to usprawnić doręczenia.
