Na stronach Rządowego Centrum Legislacji pojawił się nowy projekt ustawy wdrażający dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1158 z 20 czerwca 2019 r. w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1152 z dnia 20 czerwca 2019 r. w sprawie przejrzystych i przewidywalnych warunków pracy w Unii Europejskiej. Termin ich implementacji upływa w sierpniu 2022 r.
Celem dyrektywy jest zapewnienie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym oraz wyeliminowanie nierówności w zatrudnieniu. Ma to nastąpić poprzez wprowadzenie rozwiązań ułatwiającym kobietom godzenie obowiązków zawodowych i rodzinnych, zachęcenie ojców do korzystania z urlopów i uelastycznienie organizacji pracy obojga rodziców.
Najważniejsze postanowienia projektu w sferze work-life balance:
- Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej
Pracownik będzie uprawniony do zwolnienia w wymiarze 2 dni lub 16 godzin w danym roku kalendarzowym z powodu działania siły wyższej. Zwolnienie będzie mogło być wykorzystane w pilnych spraw rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem. W okresie tego zwolnienia pracownik ma zachować prawo do połowy wynagrodzenia. W przypadku pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, wymiar zwolnienia będzie ustalany proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika.
- Urlop opiekuńczy
Pracownikom będzie przysługiwać prawo do urlopu opiekuńczego w wymiarze 5 dni w roku kalendarzowym celem zapewnienia osobistej opieki lub wsparcia:
- osoby będącej członkiem rodziny (syn, córka, matka, ojciec lub małżonek ); lub
- osoby zamieszkującej w tym samym gospodarstwie domowym,
która wymaga znacznej opieki lub znacznego wsparcia z poważnych względów medycznych.
Urlop opiekuńczy będzie udzielany na wniosek pracownika składany w terminie 3 dni przed rozpoczęciem korzystania z tego urlopu. Urlop ten będzie bezpłatny, jednakże jego okres zostanie wliczony do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.
- Dodatkowa ochrona stosunku pracy
Ochroną zatrudnienia będą objęci pracownicy w okresie ciąży, urlopu macierzyńskiego, ojcowskiego, rodzicielskiego oraz pracownicy objęci elastyczną organizacją pracy. Do upływu okresu korzystania z tych uprawnień, pracodawca nie będzie mógł:
- prowadzić przygotowań do rozwiązania stosunku pracy z tym pracownikiem;
- wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tym pracownikiem (chyba, że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownika i zakładowa organizacja związkowa wyrazi zgodę na rozwiązanie umowy).
- Wydłużenie okresu uprawnień pracowników opiekujących się dzieckiem
Zgodnie z obecnymi regulacjami pracownik opiekujący się dzieckiem do lat 4, nie może być bez swojej zgody zatrudniany w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz delegowany poza stałe miejsce pracy. Zgodnie z Projektem uprawnienia te mają zostać przyznane do ukończenia przez dziecko 8 roku życia.
- Elektroniczna forma składania wniosków
W celu ułatwienia składania wniosków, następujące wnioski będą mogły być składane zarówno w postaci papierowej jak i elektronicznej:
- wniosek dotyczący korzystania lub rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego;
- wniosek o urlop rodzicielski;
- wniosek o urlop ojcowski;
- wniosek o urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego;
- wniosek o zwolnienia od pracy dla pracowników wychowujących dziecko do 14 lat.
- Zmiany dotyczące korzystania z urlopu rodzicielskiego
Pracownik – rodzic dziecka będzie miał prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:
- 41 tygodni – w przypadku urodzenia jednego dziecka;
- 43 tygodni – w przypadkach porodu mnogiego.
Urlop rodzicielski będzie przysługiwał niezależnie od wcześniejszego wykorzystania urlopu macierzyńskiego. Każdemu z rodziców będzie przysługiwało wyłączne prawo do 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, którego nie będzie można przenieść na drugiego rodzica. W przypadku jego niewykorzystania – ta część urlopu przepadnie.
Urlop rodzicielski będzie udzielany nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6. rok życia. Możliwe będzie podzielenie urlopu na maksymalnie 5 części.
Wymiar urlopu rodzicielskiego będzie ulegał wydłużeniu, gdy pracownik zamierza łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy. Maksymalny okres urlopu po wydłużeniu wynosić będzie odpowiednio 82 tygodnie oraz 86 tygodni.
- Skrócenie okresu na wykorzystanie urlopu ojcowskiego
Projekt przewiduje, że okres na wykorzystanie urlopu ojcowskiego ma ulec skróceniu z 24 miesięcy do 12 miesięcy liczonych od dnia narodzin dziecka.
- Uelastycznienie organizacji pracy na wniosek pracownika
Pracownik opiekujący się dzieckiem do 8. roku życia będzie mógł złożyć wniosek o zastosowanie elastycznej organizacji pracy. Za elastyczną organizację pracy uważa się:
- telepracę;
- system przerywanego czasu pracy;
- system skróconego tygodnia pracy;
- system pracy weekendowej;
- ruchomy czas pracy;
- indywidulany rozkład czasu pracy; oraz
- obniżenie wymiaru czasu pracy.
Pracodawca będzie zobowiązany do poinformowania pracownika o przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku w terminie 7 dni od dnia jego otrzymania.
