PODSUMOWANIE ZMIAN W PRAWIE PRACY
Miniony rok obfitował w wiele nowości z zakresu prawa pracy. Za nami nowelizacja kodeksu postępowania cywilnego, ustawy o związkach zawodowych oraz kodeksu pracy. Witając nowy rok, przedstawiamy krótkie podsumowanie najważniejszych zmian, z którymi musieli zmierzyć się pracodawcy i pracownicy w roku 2019.
- Nowe zasady prowadzenia akt pracowniczych
Rok 2019 przyniósł wiele zmian w zasadach prowadzenia dokumentacji pracowniczej. Akta osobowe zostały podzielone na cztery części. W dodanej w wyniku nowelizacji części D akt pracowniczych znajdą się dokumenty z zakresu odpowiedzialności porządkowej pracownika lub odpowiedzialności określonej w odrębnych przepisach. Ponadto wprowadzono możliwość przechowywania dokumentacji pracowniczej w formie elektronicznej oraz skrócono z 50 do 10 lat okres, w którym pracodawca jest zobowiązany do przechowywania akt pracowniczych po ustaniu stosunku pracy.
- Zmiany związane z RODO
Zmianom uległ zakres informacji, które pracodawca może przetwarzać na etapie rekrutacji i w czasie trwania stosunku pracy. Po nowelizacji, pracodawca nie może już żądać od kandydata na oferowane stanowisko danych dotyczących imion rodziców oraz adresu miejsca zamieszkania. Nowe obostrzenia objęły także przepisy regulujące monitoring pomieszczeń sanitarnych. Po zmianach wprowadzenie monitoringu wymaga uprzedniej zgody zakładowej organizacji związkowej, a jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa – uprzedniej zgody przedstawicieli. Do kodeksu pracy został dodany również przepis wyraźnie wykluczający możliwość monitoringu pomieszczeń udostępnianych zakładowej organizacji związkowej.
- Mobbing i dyskryminacja
Zmianom uległy uprawnienia pracownika w zakresie roszczeń z tytułu mobbingu. Po nowelizacji dochodzenie odszkodowania nie jest już uzależnione od wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę i przysługuje także tym pracownikom, którzy nadal pozostają w stosunku pracy. Nowelizacji uległy także przepisy dotyczące dyskryminacji i nierównego traktowania – w nowym stanie prawnym każde nierówne traktowanie pracowników będzie kwalifikowane jako przejaw dyskryminacji.
- Zmiany w wydawaniu świadectw pracy
W wyniku wrześniowej nowelizacji kodeksu pracy zmianom uległ termin, w którym pracodawca zobowiązany jest wydać świadectwo pracy. Obecnie pracodawca ma obowiązek wydania świadectwa pracy w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia stosunku pracy. Niedochowanie tego terminu zagrożone jest karą grzywny. Ponadto, wydłużeniu z 7 do 14 dni uległ termin, w którym pracownik może wystąpić do pracodawcy z wnioskiem o sprostowanie świadectwa pracy oraz w razie, gdy pracodawca nie uwzględni wniosku, skierować żądanie jego sprostowania do sądu pracy.
- Badania pracowników alkomatem
UODO w komunikacie z 27 czerwca 2019 r. wskazał, że pracodawca nie jest uprawniony do prowadzenia wyrywkowych badań trzeźwości pracowników. Według UODO informacja o tym, czy dana osoba jest nietrzeźwa jest informacją o stanie zdrowia, a zatem przeprowadzenie badania trzeźwości może nastąpić wyłącznie z inicjatywy i za zgodą pracownika. Niedopuszczenie pracownika do pracy bez przeprowadzenia badania, może odbyć się wyłącznie na podstawie uzasadnionego podejrzenia, że pracownik jest nietrzeźwy. W takich przypadkach pracodawca powinien wezwać odpowiednie służby, które przeprowadzą badanie i potwierdzą stan nietrzeźwości pracownika.
- Rozszerzenie prawa koalicji związkowej
Od 1 stycznia 2019 r. prawo wstępowania i tworzenia związków zawodowych uzyskały osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, kontraktów menadżerskich, a nawet osoby prowadzące działalność gospodarczą. W konsekwencji zmian osoby zatrudnione na innych podstawach niż stosunek pracy mogą zostać objęte dodatkową ochroną zatrudnienia i być tzw. działaczami związkowymi szczególnie chronionymi.
- Obowiązek zatrudniania pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania
Tegoroczne zmiany KPC zmieniły też zasady prowadzenia sporów pracowniczych. Po nowelizacji sąd pierwszej instancji może nałożyć na pracodawcę obowiązek dalszego zatrudnienia zwolnionego pracownika do czasu prawomocnego zakończenia postępowania (niezależnie od trwania okresu wypowiedzenia).
W praktyce oznacza to, że pracownik, który odwołuje się od wypowiedzenia i żąda przywrócenia do pracy, będzie mógł wrócić do firmy na podstawie nieprawomocnego wyroku sądu pierwszej instancji.
- Ochrona osób korzystających z uprawnień rodzicielskich
Rozszerzeniu uległ krąg osób uprawnionych do skorzystania z urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego. Od roku 2019 członkowie najbliższej rodziny, w szczególnych sytuacjach tj. śmierć matki, porzucenie dziecka czy orzeczenie o niezdolności matki do samodzielnej egzystencji, będą uprawnieni do skorzystania z urlopów. W konsekwencji osoby te w czasie korzystania z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego zostaną objęte dodatkową ochroną zatrudnienia na takich samych zasadach jak pracownice sprawujące opiekę nad narodzonymi dziećmi.
- Wypłata wynagrodzenia na konto pracownika
Od 1 stycznia 2019 obowiązują nowe zasady dotyczące wypłaty wynagrodzenia. Po zmianach podstawową formą wypłaty wynagrodzenia jest wypłata na konto bankowe pracownika. Pracownicy chcący otrzymywać wypłatę w gotówce muszą złożyć wniosek o taką wypłatę.
