W dniu 5 lipca 2018 r. Sejm przyjął ustawę o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw („Nowelizacja UO”) oraz ustawy o zmianie ustawę o Inspekcji Ochrony Środowiska oraz niektórych innych ustaw („Nowelizacja IOŚ”). Wprowadzą one zwiększenie obciążeń formalnych i organizacyjnych dla przedsiębiorców zbierających i przetwarzających odpady. Zaostrzą i rozszerzą sankcje za nieprzestrzeganie przepisów środowiskowych przez wszystkich przedsiębiorców. Egzekwowanie przepisów będzie dużo skuteczniejsze – inspekcje ochrony środowiska (WIOŚ, GIOŚ) wyposaża się w nowe, szerokie kompetencje, środki techniczne i dodatkowe, wielomilionowe budżety. Można spodziewać się szerokich, szczegółowych kontroli i bardziej rygorystycznej interpretacji przepisów.
ZAOSTRZENIE SANKCJI, NOWE NARZĘDZIA KONTROLI
Nowe przepisy będą dotyczyć wszystkich przedsiębiorców korzystających ze środowiska: wytwarzających lub przetwarzających odpady, emitujących gazy i pyły, emitujących hałas, odprowadzających ścieki przemysłowe. Przede wszystkim na dodatkowe ryzyko narażone są niemal wszystkie gałęzie przemysłu.
Fundamentalna zmiana sposobu funkcjonowania inspektorów ochrony środowiska:
- znacznie większe możliwości prowadzenia kontroli interwencyjnych, m.in. bez uprzedzenia, w nocy lub przez 24 godziny na dobę przez kilka dni, kontrole krzyżowe itp. Usunięto szereg dotychczasowych zabezpieczeń proceduralnych. Prowadzenie kontroli w nocy lub non-stop będzie możliwe dzięki wprowadzeniu zmianowego systemu czasu pracy inspektorów;
- możliwość wstrzymania działalności przedsiębiorcy w przypadku niemal każdego poważniejszego naruszenia przepisów lub warunków pozwolenia. Decyzja o wstrzymaniu natychmiast skuteczna (wykonalna), bez względu na procedury odwoławcze;
- szersze możliwości korzystania z nowinek technicznych w trakcie kontroli, w tym poprzez użycie statków bezzałogowych (dronów), rejestracji obrazu i dźwięku oraz wykorzystania ich jako dowodów w postępowaniach administracyjnych i karnych;
- ponad 1 miliard złotych z budżetu państwa na realizację nowych zadań IOŚ w ciągu najbliższych lat.
Nowe, dolegliwe sankcje za nieprzestrzeganie przepisów z zakresu ochrony środowiska:
- podwyższenie dolnych i/lub górnych poziomów kar pieniężnych, które mogą być nakładane na przedsiębiorców na podstawie większości ustaw dotyczących ochrony środowiska, w tym:
(1) w ustawie – Prawo ochrony środowiska,
(2) w ustawie o odpadach,
(3) w ustawie o międzynarodowym przemieszczaniu odpadów,
(4) w ustawie o udostępnianiu informacji o środowisku,
(5) w ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji,
(6) w ustawie o bateriach i akumulatorach,
(7) w ustawie o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym,
(8) w ustawie o substancjach zubożających warstwę ozonową oraz niektórych fluorowanych gazach cieplarnianych; - rozszerzenie w powyższych ustawach katalogu uchybień, za które mogą zostać wymierzone kary pieniężne;
- obowiązkowe podwojenie wysokości niektórych kar pieniężnych nakładanych na podstawie ustawy o odpadach w przypadku gdy jest ona wymierzana po raz kolejny za to samo uchybienie;
- możliwość zatrzymania pojazdu i odpadów transportowanych niezgodnie z przepisami prawa na koszt podmiotu wysyłającego, odbiorcy lub transportującego;
- kara grzywny za nieudostępnianie pomiarów poziomu substancji lub energii w środowisku oraz wielkości emisji na rzecz państwowego monitoringu środowiska.
Zmiany jednoznacznie wskazują na cel w postaci zwiększenia skuteczności kontroli prowadzonych przez IOŚ i egzekwowania obowiązków dotyczących ochrony środowiska we wszystkich przedsiębiorstwach.
Tym samym:
- prawdopodobne jest bardziej rygorystyczne podejście inspektorów WIOŚ i GIOŚ do interpretacji przepisów, w tym kwestionowanie praktyk i sposobów działania przedsiębiorców, które dotychczas były akceptowane przez inspektorów; a zatem
- dotychczasowy sposób działania przedsiębiorstwa w zakresie ochrony środowiska może okazać się niewystarczający – jeśli zostanie podważony przez IOŚ, stworzy ryzyko nałożenia nawet wielomilionowych kar i wstrzymania działalności.Rekomendujemy:
- przygotowanie się na szczegółowe kontrole z zaskoczenia i wymierzanie dotkliwych sankcji;
- zidentyfikowanie – z udziałem doradców prawnych i technicznych – naruszeń prawa i obszarów ryzyka, zanim zidentyfikuje je IOŚ. To umożliwi usunięcie/ograniczenie ryzyka samodzielnie, albo przynajmniej odpowiednie przygotowanie na kontrolę IOŚ;
- w razie zidentyfikowania ryzyk, podjęcie działań naprawczych w ramach przemyślanej strategii działania, zanim IOŚ wykryje naruszenia i wymierzy sankcje;
- opracowanie wewnętrznych procedur na wypadek kontroli IOŚ;
opracowanie i przestrzeganie nowych, wewnętrznych procedur compliance w zakresie ochrony środowiska, uwzględniających nowe przepisy i potencjalną nową, rygorystyczną interpretację przepisów przez IOŚ.
NOWE OBCIĄŻENIA FORMALNE I ORGANIZACYJNE
Nowelizacja UO przewiduje szereg nowych obowiązków i obostrzeń dla przedsiębiorców z sektora odpadowego (tj. w szczególności prowadzących odzysk, w tym odzysk energetyczny, składujących, magazynujących lub sortujących odpady).
Skutki nowych zmian bezpośrednio odczują także przedsiębiorcy z innych sektorów jeżeli w ramach swojej działalności tymczasowo magazynują lub samodzielnie przetwarzają odpady powstające w ich zakładach (tj. nie powierzają tych zadań podmiotom zewnętrznym).
Ponadto, zwiększenie obciążeń regulacyjnych dla podmiotów z branży odpadowej może spowodować po stronie pozostałych przedsiębiorców istotny wzrost kosztów pozyskania usług zagospodarowania odpadów.
[columns-container class=”color”]
[one-half-first] ZMIANA [/one-half-first]
[one-half]SKUTEK DLA PRZEDSIĘBIORCY[/one-half]
[/columns-container]
|
Obowiązek dostosowania w terminie 1 roku od dnia wejścia w życie Nowelizacji UO posiadanych zezwoleń obejmujących zbieranie i przetwarzanie odpadów (w tym pozwoleń na wytwarzanie odpadów i pozwoleń zintegrowanych obejmujących powyższe czynności) m.in. w zakresie określenia maksymalnej masy odpadów, które mogą być magazynowane w danym obiekcie, a także wskazania w zezwoleniu uzgodnionych ze strażą pożarną wymagań w zakresie ochrony przeciwpożarowej. |
|
|
|
Obowiązek ustanowienia i utrzymywania przez przedsiębiorcę zbierającego lub przetwarzającego odpady zabezpieczenia na wypadek roszczeń dotyczących szkód wyrządzonych w związku z magazynowaniem odpadów – depozyt albo gwarancja bankowa / ubezpieczeniowa albo polisa ubezpieczeniowa w wysokości zależnej od maksymalnej masy odpadów, która zgodnie z zezwoleniem może być magazynowana w danym czasie na terenie danego obiektu (stawka zabezpieczenia ma wynosić 300 zł/t odpadów innych niż niebezpieczne oraz 600 zł/t – w przypadku odpadów niebezpiecznych). |
|
|
|
Brak możliwości uzyskania zezwolenia na zbieranie i przetwarzanie odpadów (ew. pozwolenia na wytwarzanie odpadów i pozwolenia zintegrowanego obejmującego tą działalność) w przypadku:
|
Osłabienie tzw. „zasłony korporacyjnej” wspólników, prokurentów i członków organów spółek handlowych. Skazanie danej osoby za przestępstwo przeciwko środowisku lub cofnięcie jej zezwolenia na zbieranie lub przetwarzanie odpadów oznacza swoisty „wilczy bilet” |
|
|
Obowiązek wdrożenia na własny koszt monitoringu wideo obiektu, w którym magazynowane lub składowane są odpady, w terminie 6 miesięcy od dnia wejścia w życie Nowelizacji UO, a następnie obowiązek przechowywania nagrań i udostępniania ich na żądanie władz. |
Dodatkowe koszty związane |
|
|
Zakaz przywozu na terytorium kraju:
|
Jeszcze silniejsze uzależnienie procesu pozyskania odpowiedniego strumienia odpadów do instalacji przetwarzających odpady |
|
|
Możliwość prowadzenia działalności w zakresie zbierania
|
W przypadku działalności prowadzonej na terenie, do którego przedsiębiorca posiada inny tytuł prawny niż własność, użytkowanie wieczyste, użytkowanie lub dzierżawa:
|
|
|
Skrócenie maksymalnego okresu magazynowania odpadów – z 3 lat do 1 roku. |
Konieczność reorganizacji procesu pozyskiwania odpadów lub ich przekazywania kolejnym posiadaczom. |
|
WEJŚCIE W ŻYCIE NOWYCH PRZEPISÓW
Istnieje duża szansa na przyjęcie proponowanych przepisów przez Senat jeszcze w pierwszej połowie lipca 2018 r. Nowelizacja UO miałaby wejść w życie, co do zasady, w terminie 14 dnia ogłoszenia w Dzienniku Ustaw, zaś nowelizacja ustawy o IOŚ w dniu 1 stycznia 2019 roku (przy czym wszczęcie nowego rodzaju kontroli może nastąpić już po 14 dniach od ogłoszenia Nowelizacji IOŚ – najbardziej prawdopodobny termin pierwszych kontroli to jesień 2018 r.).
W CZYM MOŻEMY POMÓC?
[columns-container class=”color”]
[one-half-first] OBSZAR WSPARCIA [/one-half-first]
[one-half]CEL I ZAKRES WSPARCIA[/one-half]
[/columns-container]
|
Audyt przedsiębiorstwa |
Cel strategiczny: uniknięcie dotkliwych sankcji. Cel operacyjny: identyfikacja ryzyk, w celu ich minimalizacji we własnym zakresie; przygotowanie do ewentualnej kontroli (by nie być zaskoczonym ustaleniami IOŚ: to bardzo utrudnia reakcję i zwiększa ryzyko kar); przygotowanie danych i argumentów do obrony przed ewentualną sankcją. Zakres: analiza obecnego sposobu działania przedsiębiorstwa pod kątem zgodności ze zmienionymi przepisami środowiskowymi oraz nową, rygorystyczną interpretacją. Identyfikacja i ocena ryzyka oraz rekomendacje co do jego ograniczenia. Audyt możemy przeprowadzić we współpracy |
||
|
Szkolenia i przygotowanie instrukcji postępowania na wypadek kontroli |
Cel: przygotowanie personelu klienta na kontrolę IOŚ, w tym kontrolę niezapowiedzianą lub w porze nocnej, by personel nie był zaskoczony, nie działał przypadkowo i nie popełnił błędów, które mogą zwiększyć ryzyko sankcji.
Zakres: szkolenie personelu i przygotowanie instrukcji działania, we współpracy z klientem, uwzględniającej strukturę organizacyjną klienta. Instrukcję możemy przygotować we współpracy z ekspertami technicznymi. |
||
|
Pomoc w usunięciu uchybień |
Cel: uniknięcie lub minimalizacja sankcji poprzez konkretne działania – np. inwestycje, zmiany pozwoleń – doprowadzające do zgodności z prawem;
Zakres: identyfikacja wymaganych działań (jeżeli trzeba: we współpracy |
||
|
Wewnętrzne procedury compliance |
Cel: ograniczenie ryzyka naruszeń prawa i poniesienia sankcji na przyszłość.
Zakres: opracowanie wewnętrznych procedur dot. prowadzenia działalności, w tym dokumentacji i raportowania na potrzeby organów ochrony środowiska, zapewniających działanie zgodne z prawem. Procedury byłyby przygotowane we współpracy z klientem, |
||
|
Interpretacja przepisów środowiskowych |
Cel: potwierdzenie prawidłowości działania i zmniejszenie ryzyka sankcji.
Zakres: uzyskanie w oparciu o nowe przepisy (ustawę Prawo przedsiębiorców) urzędowych, wiążących interpretacji przepisów. urzędowego potwierdzenia prawidłowości określonych praktyk w celu zabezpieczenia przedsiębiorcy przed nałożeniem ewentualnych sankcji. |
||
|
Reprezentacja |
Reprezentacja klienta w postepowaniach administracyjnych dotyczących aktualizacji zezwoleń / pozwoleń, uzyskania nowych pozwoleń. Obrona klienta przed urzędami i sądami przed nałożeniem sankcji. |
||
