Urząd Ochrony Danych Osobowych opublikował komunikat dotyczący zasad prowadzenia kontroli trzeźwości pracowników. W opinii Urzędu „wiedza o tym, czy ktoś jest nietrzeźwy jest informacją o stanie zdrowia”, a zatem jej przetwarzanie jest, co do zasady, zabronione na gruncie art. 9 ust. 1 RODO. Co więcej, zgodnie z obowiązującym od 4 maja 2019r. przepisem art. 211b § 1 Kodeksu pracy, zgoda pracownika może stanowić podstawę przetwarzania danych dotyczących zdrowia wyłącznie w przypadku, gdy przekazanie tych danych osobowych następuje z inicjatywy pracownika.
Kontrola trzeźwości mogłaby zatem być przeprowadzona, gdyby pracownik dobrowolnie i z własnej inicjatywy skorzystał z ogólnodostępnego alkomatu. Taka kontrola nie może być jednak dokonana na prośbę lub z polecenia pracodawcy. Powyższe opiera się jednak wyłącznie na treści przepisów Kodeksu pracy oraz RODO, a to niejedyne źródła prawa mające zastosowanie do kontroli stanu trzeźwości pracownika.
Urząd w swoim komunikacie wskazał bowiem także na treść art. 17 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, zgodnie z którym badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego (np. Policja), jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo spożywał alkohol w czasie pracy, a zażąda tego kierownik zakładu pracy, osoba przez niego upoważniona, lub sam podejrzewany pracownik.
Szczegółowej analizy art. 17 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi dokonał Sądu Najwyższy w wyroku z 4 grudnia 2018 r. (sygn. akt I PK 194/17), w którym wskazał, że „[w] obecnym stanie prawnym badań stanu trzeźwości pracownika może dokonać tylko uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego”. W przedmiotowym wyroku SN uznał także, że przeprowadzenie kontroli trzeźwości przez pracodawcę, nawet za zgodą pracownika, „może być potraktowane nawet jako obejście art. 17 ust. 3 ustawy o wychowaniu w trzeźwości.”
Niezależnie zatem od oceny zasadności stanowiska UODO w zakresie uznania stanu nietrzeźwości za dane dotyczące zdrowia, należy zgodzić się ze stwierdzeniem, że bez stosownych zmian legislacyjnych w ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, prowadzenie kontroli trzeźwości pracowników przez pracodawcę nie będzie dopuszczalne. W świetle opisanego powyżej orzecznictwa Sądu Najwyższego, przyjęta przez UODO kwalifikacja stanu nietrzeźwości jako danych o zdrowiu pozostaje zatem bez istotnego wpływu na możliwość prowadzenia kontroli trzeźwości pracowników przez pracodawcę.
Pracodawcy samodzielnie prowadzący kontrole trzeźwości swoich pracowników mogą być zatem narażeni na negatywne konsekwencje ze strony Państwowej Inspekcji Pracy, Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych oraz roszczenia pracowników, związane z naruszeniem ich dóbr osobistych.
Pobierz alert w wersji PDF
